Renowacje zabytków miejskich

Zakończyły się prace renowacyjno-konserwatorskie przy zabytkowym nagrobku Romualda Palcha, Honorowego Obywatela Miasta Jasła, wiceburmistrza miasta. Dodatkowo w parku miejskim trwają prace konserwatorskie przy pomniku Tadeusza Kościuszki.

Koszt renowacji nagrobka Romualda Palcha wyniósł 17 tys. zł., z czego 10 tys. zł pochodziło z kwesty przeprowadzonej 1 i 2 listopada 2012 r. przez Społeczny Komitet Ochrony i Renowacji Zabytków Starego Cmentarza przy ul. Zielonej w Jaśle. W ramach przeprowadzonych prac wykonano nowy fundament, zrekonstruowano elementy kamiennego obramienia mogiły i słupów ogrodzeniowych. Odnowiono również żeliwny krzyż wieńczący pomnik, stalowy łańcuch wokół pomnika oraz marmurową tablicę.

Z kolei w parku miejskim trwa renowacja zabytkowego pomnika Tadeusza Kościuszki. Prace obejmują oczyszczenie i uzupełnienie ubytków rzeźby, cokołu, słupów ogrodzeniowych i stopni pod cokołem pomnika. Renowacji poddany został również stalowy łańcuch wokół pomnika. Koszt renowacji pomnika wraz z jego monumentalnym ogrodzeniem został wyceniony na 21 tys. zł, z czego 10 tys. zł pochodzi ze środków od Urzędu Marszałkowskiego w Rzeszowie. Zakończenie prac planowane jest na koniec października br.

Prace renowacyjne przy obydwu zabytkach prowadzone są zgodnie z zaleceniami Podkarpackiego Konserwatora Zabytków w Przemyślu Delegatura w Krośnie, a wykonuje je, wyłoniona w drodze przetargu, firma ARS RESTAURO z Rzeszowa.

***

Romuald Palch (21.V.1842 – 06.X.1920) – urodzony w Jaśle w dniu 21 maja 1842 r. Pochodził z rodziny aptekarskiej w ósmym roku życia został sierotą. Nauki pobierał w Nowym Sączu i terminował w aptece Fortunata Gralewskiego w Krakowie. Studiował w Wiedniu, gdzie uzyskał tytuł magistra farmacji. Początkowo, jako nieletni, nie mógł prowadzić rodzinnej apteki i była ona wynajmowana dzierżawcom. Jednym z nich był Ignacy Łukasiewicz.

Obok prowadzenia apteki, Romuald Palch był aktywnym radnym Rady Miejskiej Jasła. Od 1876 r. zasiadał w każdej nowo wybranej Radzie. Aktywnie działał w komisjach. Najczęściej zasiadał w Komisji Sanitarnej Policji Ogniowej i Budowlanej. Był gorącym zwolennikiem zaprowadzenia w mieście telefonów. W roku 1899 powierzono mu funkcję wiceburmistrza, podobnie w roku 1901. W 1915 r. władze austriackie zawiesiły działalność Rady Miejskiej a do zarządzania sprawami miasta powołały Zarząd Tymczasowy, którego działalność była kontrolowana przez Radę Przyboczną złożoną z obywateli miasta . Jednym z jej członków został Romuald Palch. W Radzie Przybocznej pracował w Komisji Nadzorującej Działalność Przedsiębiorstw Miejskich i przewodniczył Komisji Pożarniczej. Gdy w 1916 r. Zarząd tymczasowy został zreorganizowany na jego czele stanął Jan Wilusz, a funkcję jego zastępcy pełnił Romuald Palch. W 1918 r. po ukonstytuowaniu się nowej Rady Miejskiej Palch wszedł do Komisji Nadzorującej Pracę Burmistrza.

Był wieloletnim dyrektorem Miejskiej Kasy Oszczędności, jednym z jej założycieli i dyrektorem Towarzystwa Zaliczkowego. Gdy Rada Powiatowa zamierzała założyć w mieście Kasę Powiatową, zdecydowanie się temu sprzeciwiał, uznając to za zapowiedz osłabienia pozycji Kasy Miejskiej.

Aktywnie uczestniczył w życiu kulturalnym miasta. Między innymi w 1899 r. został oddelegowany przez Radę do Komitetu Obchodu Rocznicy Mickiewiczowskiej w Jaśle. Romuald Palch pełnił funkcję członka Wydziału Zarządzającego Szkoły Przemysłowej w Jaśle. Był członkiem Komitetu, który zajmował się budową gmachu gimnazjum. W 1898 r. wszedł do Komisji Przetargowej, która negocjowała warunki budowy szkoły siedmio klasowej męskiej, czyli dzisiejszego Zespołu Szkół Ekonomicznych. W trosce o bezpieczeństwo w mieście wraz z innymi członkami Rady założył Ochotniczą Straż Pożarną. Wielokrotnie zasiadał w Komisjach miejskich zajmujących się sprawami ochrony przeciwpożarowej i zakupu sprzętu gaśniczego.

Około 1889 r. Romuald Palch został wybrany posłem do Sejmu Krajowego Galicyjskiego we Lwowie. Jego zaangażowanie się w sprawy miasta zostało docenione przez Radę, która na wniosek radnego Tytusa Brąglewicza, na posiedzeniu w dniu 12 kwietnia 1899 r. nadała Romualdowi Palchowi Tytuł Honorowego Obywatela Miasta Jasła.

(UMJ)