Jednomandatowe okręgi wyborcze podzieliły jasielskich radnych

W związku ze znowelizowanym kodeksem wyborczym wprowadzającym w najbliższych wyborach samorządowych jednomandatowe okręgi radni przyjęli przygotowany przez sekretarza miasta projekt podziału Jasła ustalający granice poszczególnych okręgów. Nie odbyło się jednak bez słownych „przepychanek”, bo według części radnych, uchwała nie była wcześniej konsultowana z mieszkańcami. Choć nie musiała, bo nie wymagają tego przepisy.

Po zmianie przepisów wyborczych, które weszły w życie w 2011 roku, w wyborach do rad gmin wprowadzono jednomandatowe okręgi. W związku z tym Państwowa Komisja Wyborcza nałożyła na samorządy obowiązek podjęcia stosownych uchwał w sprawie nowego podziału jednostek samorządu terytorialnego na okręgi wyborcze, ustalenia ich granic i numerów oraz liczby radnych wybieranych w każdym okręgu wyborczym.

Stosowne prace rozpoczęły się już w lipcu br., a zadanie to powierzono sekretarzowi miasta Pawłowi Rzońcy. Według meldunku wyborczego za III kwartał bieżącego roku liczba mieszkańców Jasła przypadających na okręgi wyborcze wynosi 36 922. W każdym z nich przypada jeden mandat radnego. Nowe granice wytyczono tak, aby w każdym okręgu zostały spełnione wymagania nakładane przez ustawodawcę (minimalna liczba mieszkańców w danym okręgu musi wynosić 880, a maksymalna 2 637).

I tak największym okręgiem według ilości mieszkańców będzie okręg nr 18 (obejmujący ulice: Szopena od nr 64 parzyste i od nr 53 nieparzyste, Kopernika parzyste, Baczyńskiego od nr 27 nieparzyste, Sikorskiego), w którym mieszka 2 529 osób, natomiast najmniejszym okręg nr 14 (obejmujący ulice:3 Maja od nr 54 do nr 76 parzyste i od nr 49 do nr 59 nieparzyste, Leśna, Lichtarz, Młynarska, Nadbrzeżna, Polna, Rzeczna, św. Jana z Dukli, Wodna, Wojska Polskiego) – 998 mieszkańców.

– Okręgi wyborcze tworzy się w porozumieniu i według wytycznych Państwowej Komisji Wyborczej i komisarza wyborczego. Propozycje podziału miasta na okręgi wyborcze zostały przekazane w ustalonym terminie komisarzowi wyborczemu do dnia 15 września. Komisarz wyborczy ten projekt, po upływie miesiąca czasu, w dniu 16 października zaopiniował pozytywnie, stwierdzając, iż podział na okręgi wyborcze jest zgodny z kodeksem wyborczym i wytycznymi Państwowej Komisji Wyborczej. Przypomnę, że podział na okręgi wyborcze dotyczy takiego sposobu podziału miasta, że tworzy się ich dwadzieścia jeden. Tyle, ile jest mandatów radnych przypisanych samorządowi miasta Jasła. W każdym okręgu wyborczym będzie wybierany w wyborach samorządowych w 2014 roku jeden radny. Projekt podziału na okręgi wyborcze dokonywany jest zgodnie z kodeksem wyborczym w oparciu o istniejące osiedla miejskie, z zachowaniem tzw. jednolitej normy przedstawicielstwa, która dla miasta Jasła przedstawia się w granicach od 880 do 2637 osób. – tłumaczy Paweł Rzońca.

Projekt uchwały został pozytywnie zaopiniowany przez merytoryczne komisje Rady Miasta: Komisję Rozwoju, Komisję Samorządowo-Statutową oraz Komisję Komunikacji.

Rada Miejska na podjęcie decyzji miała piętnaście miesięcy od wejścia w życie nowych przepisów, a termin ten mija… 1 listopada 2012 roku. Radny klubu „Forum Jasielskie” Janusz Przetacznik pytał publicznie dlaczego dopiero teraz wniesiono pod obrady stosowny projekt, nie dając wcześniej możliwości publicznej debaty.

– Ustawodawca przygotował nowelizację zasad wyborów wprowadzając kodeks wyborczy. Jak pamiętam, kodeks wyborczy był uchwalany 5 stycznia 2011 roku. Wchodził trochę później dając czas na jego zastosowanie aż piętnaście miesięcy. My dopiero zajmujemy się tym tematem po ostatniej sesji, kiedy ten temat wywołałem. 7 maja Państwowa Komisja Wyborcza przekazała pewne wytyczne. Moglibyśmy mówić, że od maja mogły rozpocząć się prace związane z przygotowaniem podziału miasta do nowego kodeksu wyborczego, a co za tym idzie podziału na dwadzieścia jeden okręgów wyborczych. Akurat miałem to szczęście być wybieranym w okręgu jednomandatowym w ramach samorządu w drugiej kadencji, kiedy w Jaśle było 28 okręgów wyborczych. Tam sytuacje, które dotyczyły rozstrzygnięć na wiele lat, były konsultowane znacznie wcześniej. – powiedział Janusz Przetacznik.

W swojej wypowiedzi podkreślił, że sama forma wprowadzenia projektu uchwały do porządku sesji „budzi pewne wątpliwości”. – Jeżeli chcemy budować państwo obywatelskie, a tym bardziej samorząd lokalny, moje pytanie brzmi dlaczego tego nie konsultujemy? Oczywiście odpowiedź będzie jednoznaczna. Ustawa nas do tego nie zobowiązuje. A gdzie zdrowy rozsądek, gdzie nauka demokracji? – pytał radny Przetacznik.

Zwrócił też uwagę, że „z puntku budowania tożsamości lokalnej o najważniejszych sprawach nie potrafimy ze sobą dyskutować”. – Można zadać sobie pytanie, kto tutaj jest winny? Czy winna jest przewodnicząca Rady Miejskiej, która nie potrafiła w tym wypadku zorganizować radnych i dyskusji przedsesyjnej związanej z tym tematem, jakże istotnym, czy winny jest burmistrz, który zgodnie z art. 419 występuje z inicjatywą, podobnie jak w przypadku uchwalenia budżetu na wniosek burmistrza Rada podejmuje uchwałę. W związku z tym pytanie, czy ta inicjatywa powinna być po stronie tylko i wyłącznie burmistrza, czy również i przewodniczącej Rady. Tak, abyśmy mogli wykorzystać wiedzę, doświadczenie również przewodniczących zarządów osiedli. W tym przypadku składanie jakichkolwiek wniosków moim zdaniem nie ma sensu (…). – powiedział.

Sekretarz miasta tłumaczył: – Projekt uchwały, którego wnioskodawcą jest burmistrz, został przygotowany według wzorca przekazanego przez komisarza wyborczego w oparciu o wytyczne Państwowej Komisji Wyborczej, więc jego treść nie różni się niczym od propozycji komisarza. Wnioskodawcą jest burmistrz, co wynika z załączonych do projektu uchwały opinii. Natomiast odnosząc się do uwag radnego Przetacznika powiedziałbym tak, że prawdą jest, że kodeks wyborczy został uchwalony w styczniu 2011 roku i ma okres wejścia w życie bodajże sześć miesięcy od podjęcia tej ustawy i piętnastomiesięczny termin uchwalenia okręgów. Prace według wytycznych komisarza wyborczego przebiegały w oparciu o program przygotowany przez Państwową Komisję Wyborczą. Ten program został przekazany poszczególnym gminom w miesiącu lipcu i od tego czasu zaczęły się prace nad okręgami wyborczymi. Ja ze swej strony, jako osoba, która przygotowywała ten projekt uchwały, zainteresowanym radnym tą problematyką zawsze przekazywałem wszystkie materiały takie, o jakie się zwracali.

Paweł Rzońca przyznał, że z jednomandatowymi okręgami wyborczymi „wracamy do tego, co było kiedyś dobre”. – Wybory takie były w maju 1990 roku. Było wtedy 28 okręgów, teraz jest 21. Blisko ćwierć wieku minęło. Nie były to stałe okręgi, zmieniły się przepisy ordynacji wyborczej. Powstały wybory większościowe. Najpierw był podział miasta na pięć okręgów wyborczych, później był podział na trzy okręgi w oparciu o osiedla. Teraz wracamy do wyborów bezpośrednich, ale jest ich dwadzieścia jeden. O siedem mniej, niż było w ówczesnym czasie. Także ciężko porównywać stan obecny do czasu przeszłego. Co do obwodów wyborczych, w tamtym przepisie prawa obwody wyborcze musiały być tożsame z okręgami wyborczymi. Teraz tego zastrzeżenia nie ma. Jest możliwość przyjęcia większej ilości obwodów do głosowania. One, zgodnie z kodeksem wyborczym, mają być przez Radę Miejską uchwalone w terminie trzech miesięcy od podjęcia uchwały o okręgach wyborczych.

Radni zgłaszali swoje wątpliwości co do projektu uchwały.

Maria Jagielska z klubu Prawa i Sprawiedliwości dopytywała, dlaczego ulica Niegłowicka została włączona do okręgu wyborczego obejmującego ulicę Rafineryjną. – Moje osiedle jest zbulwersowane z tym, że jesteśmy podłączeni do Rafinerii. Być może tak ma być i na pewno tak będzie. Ale mam ogromny żal, że nie byłam zaproszona na żadne spotkanie, a jestem i przewodniczącą, i radną. Dokumenty, które dostałam, po prostu dostałam i mam. Żadnych wspólnych interesów z Rafinerią nie mamy jako osiedle. Jesteśmy małym osiedlem. Nawet jedna pani do mnie dzwoniła: „pani Marysiu, jak to jest, że się nas podłącza do Rafinerii. Szkołę musimy sami prowadzić, wszystko sami to oddajcie nas gminie i koniec”. Takie dyskusje są nieciekawe i niejednokrotnie zarzucające, że odrzuca się nas. Oddajcie nas gminie i będziemy jako wieś. Lokal wyborczy jest w Rafinerii. Każdy starszy człowiek musi sobie kogoś wziąć, żeby podjechać do tego lokalu. To jest przeszło dwa kilometry. Ja sobie zdaje sprawę, że nie mamy na tyle głosujących ludzi, żebyśmy mogli mieć swój okręg wyborczy. Przykro mi jest. Będę głosowała przeciw.

Paweł Rzońca: – Mamy osiedle Niegłowice, równie ważne jak piętnaście pozostałych. Natomiast jest to osiedle, które niestety, ale ma najmniejszą liczebność – 543 osoby według stanu na dzień 30 września. Gdziekolwiek poruszając się w obszarze, ciężko jest zdobyć tą minimalną ilość mieszkańców, czyli 880. Ja z panią radną na ten temat rozmawiałem bodajże dwa miesiące temu, gdzie pani radna dzwoniła do mnie w tym temacie pytając jak będzie z Niegłowicami. Nawet zabierając ulicę 3-go Maja osiedlu Rafineria i wchodząc głębiej w to osiedle to i tak braknie tej minimalnej ilości mieszkańców. Trzeba byłoby wejść w jednolitą zabudowę osiedla Rafineria, poza szkołę i szukać tam tej brakującej różnicy. Ciężko by było zbudować okręg samodzielnie dla Niegłowic. Rafineria jest osiedlem, która skupia się – podobnie jak Niegłowice – wokół zakładu pracy „Rafinerii” i „Naftobudowy”. Wspólny interes, jeśli chodzi o cmentarz przy ulicy Gajowej. To są jakieś czynniki, które łączą te dwa osiedla. Jeśli pani radna mówi o lokalu wyborczym to jest temat do przemyśleń z naszej strony. Jest termin trzymiesięczny na budowanie obwodów do głosowania.

Burmistrz Jasła Andrzej Czernecki: – Ton dyskusji wskazywał na to, że cała uchwała została przygotowana w sposób wręcz zaoczny, co jest absolutną nieprawdą, jeśli chodzi o to, co działo się w rzeczywistości. Przecież przewodniczący klubów mieli ten materiał przygotowany do konsultacji. Nie mogliśmy inaczej postępować, jak to co mówi nam kodeks wyborczy w art. 417, par. 4, gdzie wyraźnie się mówi, że w miastach przy tworzeniu okręgów wyborczych uwzględnia się utworzone jednostki pomocnicze, czyli nasze osiedla, które od wielu lat w tym podziale na terenie miasta funkcjonują. Jeżeli są potrzeby zmian ze względów historycznych, ze względu na zmieniające się uwarunkowania zewnętrzne tych jednostek pomocniczych to od tego są komisje w radzie, które mają taką samą suwerenną możliwość proponowania takich zmian i prac nad nimi, jak urząd miasta czy urząd burmistrza. Więc nic nie stoi na przeszkodzie, żebyśmy korzystali śmiało w pełni z tego dobrodziejstwa, którym jest demokracja. Nie ma żadnych innych powodów, żeby się miało dziać inaczej. Materiał przygotowany dosyć dużym wysiłkiem przez sekretarza był materiałem, który się tworzył na podstawie tych przesłanek, o których powiedziałem plus danych statystycznych. Ciężko jest stworzyć taką propozycję, która będzie wszystkich zadowalać, bo to jest w sposób oczywisty ze względu na sprzeczność interesów niemożliwe.

Blisko godzinną debatę skwitowała radna klubu „Jaślanie” Alicja Nowosielska. – Największe obawy budzi osiedle Rafineryjne i nie bardzo rozumiem z jakiego to powodu. Pani Marysia się gniewa, że ktoś dołączył do osiedla Niegłowice. Z kolei pan Janusz chciałby dzielić osiedle na części. Osiedle Rafineryjne, samo jako takie, spełnia absolutnie wymogi bycia oddzielnym okręgiem, ponieważ jest to duże osiedle liczące – podejrzewam – ponad 1300 osób. I wcale nie jest temu osiedlu potrzebne, żeby dokładać jeszcze. Ale też dzielić go na jakieś części też nie miałoby jakiegoś sensu. Podczas wyborów w okręgach jednomandatowych zdecydują o wszystkim wyborcy. Jeśli uznają, że kogoś znają lata, że jest dobry, że wiele zrobił to wcale się to nie przekłada na ilość głosów w okręgu. Będą mieć długopis do dyspozycji, idą za kotarę i pomyślą kto jest dobry, tego wybierają. Wcale nie trzeba być na pierwszym miejscu, żeby być wybrany radnym. To wcale nie trzeba reprezentować jakiejś partii. Jeśli kogoś ludzie znają i jest dobry to go po prostu wybiorą.

W głosowaniu nad uchwałą brało udział 21 radnych. „Za” jej przyjęciem opowiedziało się trzynastu z nich „przeciw” było troje. Pięcioro radnych „wstrzymało się” od głosu. Uchwała wejdzie w życie z dniem podjęcia i podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa Podkarpackiego.

Wyborcom przysługuje prawo wniesienia skargi na podjętą decyzję do komisarza wyborczego w Krośnie w terminie pięciu dni od daty jej podania do publicznej wiadomości. Protest musi popierać co najmniej piętnaście osób pełnoletnich.

Poniżej przedstawiamy projekt okręgów wyborczych w Jaśle:

Źródło: Biuro Rady Miejskiej Jasła

Damian Palar
d.palar@terazjaslo.pl