Podsumowanie projektu związanego z zielono-niebieską infrastrukturą w gminach należących do ZGDW

Dwa lata, w przeciągu których zostało wdrożonych 40 różnego rodzaju przedsięwzięć inwestycyjnych oraz działań edukacyjnych, zaangażowanie 17 sąsiadujących ze sobą gmin w dorzeczu rzeki Wisłoki, zasięg oddziaływania na populację ponad 260 tysięcy osób, wydatkowane przeszło 14,9 mln złotych, przy znacznej partycypacji funduszy zewnętrznych. Tak w skrócie przedstawiają się efekty dużego projektu w zakresie przystosowania się naszego regionu do zachodzących zmian klimatycznych jaki udało się zrealizować przez Związek Gmin Dorzecza Wisłoki.

W siedzibie Skansenu Archeologicznego „Karpacka Troja” w podjasielskiej Trzcinicy odbyła się (23 bm.) konferencja zamykająca projekt pod nazwą „Realizacja inwestycji w zakresie zielono-niebieskiej infrastruktury na terenie gmin należących do Związku Gmin Dorzecza Wisłoki”, realizowanego ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego na lata 2014-2021 w ramach programu „Środowisko, Energia i Zmiany Klimatu”, obszar programowy: Klimat.

Liderem tego przedsięwzięcia został Związek Gmin Dorzecza Wisłoki z siedzibą w Jaśle, a przystąpiło do niego piętnaście gmin z terenu powiatów jasielskiego, dębickiego i krośnieńskiego oraz dwa miasta i Jasło i Dębica.

– Do tej pory zajmowaliśmy się głównie działaniami związanymi z poprawą czystości zlewni rzeki Wisłoki natomiast ten projekt jest dla nas dosyć specyficznym i nowym, który jest odpowiedzią na problem zmian klimatycznych. To kwestia adaptacji i mitygacji do tych zjawisk, które występują. Podtopienia, powodzie, upały, susze wiatr – to wszystko nas ostatnio bardzo bardzo mocno dotyka. Musimy podjąć działania związane z adaptacją, czyli dostosowaniem się do tych warunków i mitygacją, czyli ograniczeniem i hamowaniem zachodzących zmian. Po części ten projekt, który zrealizowaliśmy, właśnie odpowiada na te wyzwania. – objaśnia Andrzej Czernecki, Przewodniczący Zarządu Związku Gmin Dorzecza Wisłoki.

Podczas konferencji podkreślił, że jest to projekt, który ma bardzo mocny komponent społeczny.

– Celem projektu jest zwiększenie zdolności lokalnej społeczności do ograniczania emisji i adaptacji do zmian klimatu na obszarze 17 gmin należących do Związku Gmin Dorzecza Wisłoki poprzez realizację inwestycji w zakresie zielono-niebieskiej infrastruktury. To jest kwestia części inwestycyjnej i części edukacyjnej. – powiedział.

Aby zapobiec niepożądanym skutkom gwałtownych zjawisk atmosferycznych w naszym najbliższym otoczeniu, przygotowano pakiet inwestycji infrastrukturalnych oraz działania informacyjne i edukacyjne skierowane do szerokiego grona odbiorców. Ich realizacja ma pozytywnie wpływać na codzienne życie ponad 260 tysięcy osób zamieszkujących obszar całego dorzecza rzeki Wisłoki.

Wprawdzie pierwsze działania wystartowały 14 grudnia 2021 roku, ale jest to umowna data rozpoczęcia realizacji projektu.

– To jest start związany z podpisaniem umowy. Natomiast projekt był dużo wcześniej przygotowywany, bo jest projektem dosyć skomplikowanym. Ze względów pandemicznych, ze względów na wojnę za granicą naszego kraju, ze względów na skoki inflacyjne nastąpiło przesunięcie terminu zakończenia o dwa miesiące. Myślę, że do końca czerwca cały zakres tego projektu zostanie zrealizowany. – wyjaśnia.

Wskutek zaplanowanych działań inwestycyjnych udało się zrealizować:

• naziemne zbiorniki na wodę opadową dla gospodarstw domowych o pojemności 650 l, wyposażone w pompę i zestaw zraszający (14 gmin, 967 sztuk);
• naziemne zbiorniki na wodę opadową dla budynków użyteczności publicznej o pojemności 2-5 m3 (4 gminy, 22 sztuki);
• rewitalizację dwóch zbiorników wodnych o łącznej powierzchni 19,2 tys. m2 (gmina Jasło);
• łąki kwietne, ogrody deszczowe i zielone (4 gminy);
• energooszczędne oświetlenie hybrydowe i solarne (5 gmin, 125 sztuk);
• ławki solarne w miejscach użyteczności publicznej (4 gminy, 20 sztuk).

W projekcie uczestniczyło również miasto Jasło, które dokonało zagospodarowania terenu rekreacyjno-wypoczynkowego wokół winnicy miejskiej i pomnika Chrystusa Króla. Jest to miejsce położone na lokalnym wzniesieniu (około 300 m. n. p. m.), z którego można podziwiać panoramę Beskidu Niskiego, Pogórza Ciężkowickiego, Górę Liwocz, wieżę widokową w skansenie archeologicznym „Karpacka Troja”, a przy sprzyjających warunkach atmosferycznych Tatry.

Zadanie polegało na wykonaniu robót budowlanych związanych z utworzeniem nowych alejek spacerowych, dowiązanych do istniejącego układu komunikacyjnego, utwardzonych nawierzchnią wodoprzepuszczalną, dostawie i montażu elementów małej infrastruktury (ławek parkowych, koszy na odpady komunalne, stojaka na rowery, tablicy informacyjnej, siedziska wielofunkcyjnego, pergoli z cieniownikiem, pergoli z siatką na rośliny pnące, słupków stalowych rozgraniczających strefy koszenia) oraz nowych nasadzeń roślinności. Całość stanowi teraz atrakcyjne miejsce do spacerowania, rekreacji i wypoczynku.

Kolejną zaaranżowaną na nowo przestrzenią jest Plac Inwalidów Wojennych wraz z pasażem spacerowym łączącym go z Placem Żwirki i Wigury w Jaśle (termin końcowy prac to czerwiec br.).

Przy ulicy Rynek (obok budynku Starostwa Powiatowego w Jaśle) oraz ulicy Sikorskiego (obok krytej pływalni Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji) zamontowano „zielone” wiaty przystankowe.

Natomiast na ulicy Szkolnej, w rejonie Zespołu Szkół Budowlanych, zasadzono łąkę kwietną.

Projektowi towarzyszył również szereg działań informacyjnych i edukacyjnych. Jeszcze w czerwcu 2022 roku zorganizowano dla pracowników Związku oraz samorządowców wyjazd studyjny do Oslo, gdzie „podglądano” rozwiązania przyjęte przez partnera norweskiego w zakresie zielono-niebieskiej infrastruktury, w tym ogrody warzywne na dachach, zielone dachy, łąki kwietne, ogrody deszczowe oraz zrewitalizowane tereny poprzemysłowe. W ubiegłym roku przeprowadzono kampanię edukacyjną „Doradcy domowi”. Odbyły się liczne warsztaty w miejscach realizacji inwestycji, szkolenia online. Zorganizowano konkursy fotograficzne skierowane do różnych grup wiekowych i wydarzenia edukacyjne, przygotowano publikacje oraz tablice informacyjne.

Zrealizowano w sumie 40 przedsięwzięć o różnym charakterze, które przyniosły następujące rezultaty:

• rewitalizacja zbiorników w gminie Jasło;
• powierzchnia terenu odsklepionego – 1232 metry kwadratowe;
• zwiększenie powierzchni zielonych o ok. 9196 metrów kwadratowych;
• oszczędność wody pitnej w 967 domach i 22 budynkach użyteczności publicznej;
• liczba osób objętych działaniami edukacyjnymi – ok. 110 tys. osób.

Wartość tego projektu to 14,9 mln złotych. Proporcja dofinansowania – 9,4 mln zł z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz 1,6 mln zł z budżetu państwa. Pozostałe wydatki stanowi wkład własny poszczególnych partnerów.

Przed samym Związkiem oraz skupionymi w organizacji jednostkami samorządu terytorialnego kolejne wyzwania, o których mówił na podsumowanie konferencji Andrzej Czernecki: – Powstało Porozumienie Terytorialne 35 samorządów, które się skupia wokół problemów związanych z poprawą samego środowiska całego dorzecza Wisłoki. Tu już nie mówię o samym stanie wody, ale generalnie bardzo szeroko. 35 samorządów opracowaliśmy strategię rozwoju ponadlokalnego. W oparciu o tę strategię zostały wygenerowane projekty, wskazane przez gminy, które są związane głównie ze stanem środowiska i połączeniami funkcjonalnymi tego całego obszaru. Mamy przygotowane, w różnym stopniu, projekty na poziomie ponad 8 mld złotych. Ile się uda z tego zrealizować i w jakim terminie, czas pokaże. Natomiast myślę, że mamy bardzo ambitny program. Skuteczna realizacja tych projektów, m.in. takich jakie dzisiaj podsumowujemy, będzie nas przybliżać do tego, żebyśmy żyli w środowisku takim jakiego oczekujemy. Naszą ambicją jest m.in. stworzenie takiego Centrum, gdzie będziemy mogli jeszcze prężniej działać z punktu widzenia przekazywania informacji i szkoleń. Jest to marzenie, które w tym momencie jest w sferze projektu i pozwolenia na budowę. Liczymy, że najbliższe środki pozwolą nam ten projekt zrealizować. Nazywa się Centrum Zrównoważonego Rozwoju.

(dapa)
d.palar@terazjaslo.pl