Dzień Katyński w Jaśle: „zginął kwiat inteligencji polskiej”
DAMIAN PALAR
d.palar@terazjaslo.pl
Dzisiaj obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Z tej okazji w Jaśle zorganizowano uroczystości z udziałem lokalnych władz samorządowych, służb mundurowych, harcerzy, przedstawicieli instytucji i organizacji społecznych, młodzieży i pocztów sztandarowych reprezentujących placówki oświatowe oraz mieszkańców miasta.
Punktualnie o godzinie dziewiątej pod pomnikiem „Golgota Wschodu” przy ulicy Czackiego w Jaśle rozbrzmiał hymn państwowy, po którym odczytano apel poległych i złożono symboliczne wiązanki kwiatów. W ten sposób licznie zebrani na placu przylegającym bezpośrednio do tutejszego liceum ogólnokształcącego postanowili upamiętnić ofiary zbrodni katyńskiej z wiosny 1940 roku.
Obchody rocznicowe zostały w tym roku przygotowane przez burmistrza Jasła Ryszarda Pabiana, któremu podczas dzisiejszego wydarzenia towarzyszył przewodniczący Rady Miejskiej Henryk Rak. Samorząd powiatowy reprezentowali: wicestarosta jasielski Tadeusz Gorgosz, członkowie Zarządu Powiatu Andrzej Stachurski i Stanisław Zając oraz sekretarz Jadwiga Gunia.
Wiązanki kwiatów u podnóża pomnika złożyli reprezentujący służby mundurowe – Komendant Straży Miejskiej Kazimierz Wiśniowski, Wojskowy Komendant Uzupełnień ppłk Andrzej Nykiel, zastępca Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej bryg. Bogdan Ziemba, zastępca Komendanta Powiatowego Policji mł. insp. Mirosław Kawa i por. Sławomir Wojdacz z Zakładu Karnego, przedstawicielki biura poselskiego Bogdana Rzońcy i biura senatorskiego Alicji Zając, dyrektorzy miejskich instytucji kultury – Janusz Szewczyk (JDK), Dorota Woźnica (MBP) i Mariusz Świątek (Muzeum Regionalne), członkowie Stowarzyszenia „Solidarni”, Komendy Hufca Jasło im. Rodziny Madejewskich, a także nauczyciele i uczniowie z Zespołu Szkół Miejskich nr 3 oraz Szkoły Podstawowej nr 1.
W wygłoszonym okolicznościowym wystąpieniu gospodarz dzisiejszych uroczystości podkreślił, że pod pomnikiem „Golgota Wschodu” upamiętniającym zbrodnie sowieckie dokonane na Polakach zgromadziła wszystkich uczestników wszystkich pamięć o wydarzeniach sprzed 78 lat.
Burmistrz Ryszard Pabian przypomniał o okolicznościach, jakie towarzyszyły jednym z najsmutniejszych wydarzeń w historii naszego narodu:
– Połowa kwietnia 1940 roku to tragiczny okres w najnowszych dziejach polski. Armia czerwona przekraczając11 września 1939 roku granice II Rzeczypospolitej realizuje postanowienia tajnego protokołu będącego elementem paktu Ribentrop-Mołotow. Do niewoli dostało się około 250 tysięcy polskich żołnierzy. Szeregowych w większości zwolniono, a oficerów przekazano NKWD i umieszczono w specjalnych obozach. 5 marca 1940 roku zapadła decyzja o wymordowaniu osadzonych. Ofiarą represji padali oficerowie zawodowi, oficerowie rezerwy, policjanci. Wśród oficerów rezerwy było wielu urzędników, lekarzy, inżynierów – kwiat inteligencji polskiej. W kwietniu i maju 1940 roku strzałem w tył głowy Rosjanie pozbawili życia ponad 21 tysięcy Polaków. Dopiero w 1943 roku Niemcy ujawnili w celach propagandowych, że w Katyniu odnaleziono masowe groby polskich oficerów. Powołano specjalną komisję. Przeprowadzono ich ekshumację i zidentyfikowano większość pomordowanych. Po trzech latach milczenia bliscy ofiar dowiedzieli się z prasy o losie ich najbliższych. Była to pierwsza pewna informacja o losach polskich oficerów w ZSRR. Po zajęciu Katynia przez oddziały armii czerwonej Związek Radziecki przeprowadził ponowną ekshumację próbując udowodnić, że zbrodni tej dokonali Niemcy. Przez kolejne sześćdziesiąt lat, aż do 1990 roku, nie wolno było w PRL-u głośno mówić o tych wydarzeniach. W podręcznikach do historii trudno było znaleźć jakąkolwiek informację na ten temat, a władze ZSRR oficjalnie zaprzeczały swojej winie. Przez te wszystkie lata słowo „Katyń” stało się symbolem miejsc, w którym zamordowano tysiące najlepszych synów Polski, a ich śmierć próbowano osłonić bolesnym kłamstwem. Dopiero w 1990 roku, po przemianach ustrojowych w Europie wschodniej, Związek Radziecki oficjalnie przyznał się, że zbrodnia w Katyniu była jedną z najcięższych zbrodni stalinizmu. Wraz z tym oświadczeniem udostępniono stronie polskiej dokumenty potwierdzające, że oprócz Katynia masowe groby polskich oficerów znajdują się m.in. w Charkowie, Miednoje, Bykowni i innych miejscach kaźni.
Nasze miasto od wielu lat dba o pamięć o bestialsko zamordowanych ofiarach zbrodni katyńskiej, wśród których znalazły się również osoby urodzone w mieście lub na ziemi jasielskiej.
– Dziś po latach poszukiwań znamy nazwiska ponad stu osób związanych z ziemią jasielską, które możemy uznać za ofiary zbrodni katyńskiej. Wśród nich 27 osób to osoby urodzone w Jaśle. Pozostali urodzili się w miejscowościach dawnego powiatu jasielskiego, kształcili się w gimnazjum jasielskim, pracowali na terenie Jasła lub tu założyli swoje rodziny. Dodać należy również, że po II Wojnie Światowej na ziemi jasielskiej zamieszkały osoby, które straciły swoich bliskich. O nich też powinniśmy pamiętać. To właśnie m.in. ci ludzie pracowali na sukces gospodarczy II Rzeczypospolitej, a swoją codzienną pracą, zaangażowaniem i umiłowaniem Ojczyzny utrwalili niepodległość. To dzięki nim Jasło może się szczycić ogromnymi tradycjami niepodległościowymi i patriotycznymi. – powiedział Ryszard Pabian.
Na zakończenie swojego wystąpienia burmistrz złożył serdeczne podziękowania wszystkim osobom zaangażowanym w kultywowanie pamięci historycznej o wydarzeniach sprzed dziesiątek lat:
– Dzisiaj, w roku jubileuszowym setnej rocznicy odzyskania niepodległości, w sposób szczególny należy wspomnieć o ich ofierze życia, którą złożyli na ołtarzu Ojczyzny. Prawdy o Katyniu broniły zwłaszcza rodziny ofiar. Za tę obronę prawdy o zbrodni katyńskiej chciałbym rodzinom katyńskim, także tym zamieszkałym w Jaśle i na ziemi jasielskiej, z całego serca podziękować. Dzięki państwu ta prawda mocno zakorzeniła się w narodowej pamięci i legła u fundamentów odrodzonej w 1989 roku wolnej, demokratycznej Polski. Zwracam się z podziękowaniem do wszystkich uczestników dzisiejszej uroczystości. W sposób szczególny dziękuję harcerzom z Komendy Hufca Jasło im. Rodziny Madejewskich, pocztom sztandarowym, przedstawicielom instytycji i organizacji społecznych. Mam nadzieję, że dzięki takim wydarzeniom pamięć o tragicznych losach Polaków na frontach II Wojny Światowej będzie ciągle żywa.
Oficjalne jasielskie obchody Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej uświetniła Miejsko-Kolejowa Orkiestra Dęta pod kierownictwem Ireneusza Fatygi. Wartę honorową przed pomnikiem „Golgota Wschodu” zaciągnęli harcerze.
Na płycie miejskiego Rynku można oglądać plenerową wystawę przygotowaną przez pracowników Muzeum Regionalnego, na której ukazano biogramy Jaślan zamordowanych w Katyniu.
O godzinie osiemnastej w Kościele św. Stanisława Biskupa i Męczennika zostanie odprawiona msza święta w intencji Ojczyzny, tuż po niej organizatorzy zapraszają na okolicznościową prelekcję oraz program muzyczny.
FOTOGALERIA:
