Obecność społeczności żydowskiej w historii Jasła

Kilkadziesiąt fotografii ilustrujących historię jasielskiej społeczności żydowskiej, można oglądać na wystawie w holu JDK, której uroczyste otwarcie odbyło się we wtorek (17 bm.), w 15. Dniu Judaizmu w Kościele Katolickim w Polsce. Ekspozycja będzie czynna do niedzieli (22 bm.).

– Jesteśmy braćmi, Żydzi bowiem, to naród, który został wybrany przez Boga, a chrześcijaństwo jest kontynuacją tego co było zapowiedziane w Starym Testamencie. Bardzo dużo nas łączy. Łączy nas ten sam Bóg, Biblia, Dekalog, czyli wspólne zasady moralne, łączy nas tradycja i modlitwa. Tak Żydzi jak i my Polacy, oni będąc w judaizmie, my – w chrześcijaństwie, modlimy się każdego dnia i to modlimy się często tymi samymi modlitwami, albowiem modlimy się psalmami, które przypisuje się Dawidowi – powiedział podczas otwarcia wystawy ks. dziekan Zbigniew Irzyk. Kapłan dodał, że w tym roku centralne uroczystości Dnia Judaizmu w Kościele Katolickim w Polsce zorganizowane zostały w Rzeszowie, a jasielska wystawa wpisuje się w obchody tego dnia, przybliżając kulturę żydowską, która mocno wpisała się w historię miasta.

Burmistrz Andrzej Czernecki zaznaczył, że z jasielskiej społeczności żydowskiej pochodzi wiele znaczących dla kultury i nauki postaci. Przypomniał też słowa błogosławionego Jana Pawła II, który w 1997 roku ustanowił Dzień Judaizmu w Kościele Katolickim, „Kto spotyka Chrystusa, spotyka judaizm”.

Ekspozycja w JDK zatytułowana „Obecność społeczności żydowskiej w historii Jasła” została podzielona na 4 działy: obiekty, ludzie, cmentarz, judaika. Można na niej obejrzeć archiwalne fotografie przedstawiające wspaniałe pod względem architektonicznym budynki, powstałe w Jaśle dzięki kapitałowi żydowskiemu oraz życie codzienne jasielskich Żydów i obchodzone przez nich uroczystości. Portrety znanych postaci opatrzone zostały krótkimi życiorysami. Są zdjęcia pokazujące odsłonięcie w 1990 roku Pomnika Pamięci na żydowskim cmentarzu i jego obecny wygląd oraz ukazujące część zgromadzonych przez Muzeum Regionalne w Jaśle judaików. Na oddzielnej tablicy umieszczono teksty przybliżające zwiedzającym historię jasielskich Żydów.

Podczas otwarcia wystawy interesującą prelekcję na ten temat wygłosił Mariusz Świątek, kustosz Muzeum Regionalnego w Jaśle. – Kultura żydowska jest kulturą bardzo hermetyczną, ale bardzo bogatą. Cała kultura żydowska, historia Żydów w Polsce i na świecie koncentruje się wokół religii. Dla nas katolików powinna być inspiracją jeżeli chodzi o traktowanie spraw bożych i religii. Dla wyznawcy judaizmu, dla Żyda praktykującego, religia jest sensem życia – mówił – Bardzo niewiele zachowało się jakichkolwiek pamiątek, dokumentów związanych ze społecznością żydowską w Jaśle. Społeczność ta została stąd wykorzeniona po 1942 roku. Zniszczone zostały archiwa, dokumenty rodzinne. Dzisiaj materiały dotyczące kultury Żydów jasielskich znajdują się w Izraelu, bo tam dotarło jeszcze przed wojną i po niej sporo Żydów z Jasła. Po wojnie powstało tam nawet stowarzyszenie dawnych mieszkańców miasta Jasła i powiatu jasielskiego.

Przedmioty związane z kulturą żydowską stara się gromadzić Muzeum Regionalne w Jaśle. Kolekcja nie jest wielka, ale znajdują się w niej cenne eksponaty. – Rzeczą najważniejszą dla każdego wyznawcy judaizmu jest Tora, czyli Biblia spisana w języku hebrajskim. To jest wersja do kultu, czyli do synagogi – tłumaczył M. Świątek, opisując jedno ze zdjęć na wystawie – Tora jest przepisywana ręcznie na pergaminie, czyli na wyprawionej skórze. Musi ją przepisywać osoba specjalnie do tego wykształcona, nie może być żadnych błędów. Jeżeli Tora nie nadaje się już do użytku, jest zakopywana na cmentarzu żydowskim, podobnie jak zwłoki zmarłego. Kolejne zdjęcia prezentują kosztowne koszulki na Tory, wałki do jej nawijania, specjalne wskaźniki używane przy czytaniu, lampki chanukowe i inne eksponaty, które można obejrzeć w muzeum.

Wystawa „Obecność społeczności żydowskiej w historii Jasła” została zorganizowana przez Jasielski Dom Kultury, Muzeum Regionalne w Jaśle i Zespół Szkół nr 4 w Jaśle, z inicjatywy burmistrza miasta Andrzeja Czerneckiego i dziekana Dekanatu Jasło Wschód ks. Zbigniewa Irzyka.

Oprawę artystyczną otwarcia zapewniła młodzież uczęszczająca na zajęcia wokalne prowadzone przez JDK.

(JDK)