17 Stycznia – rocznica oswobodzenia Jasła

17 stycznia, to data powrotu jaślan do zburzonego Jasła. Jest to jedno z wielu istotnych wydarzeń w historii miasta, które zadecydowały o jego współczesnym wyglądzie, jak również odbiło piętno przykrych wspomnień wśród żyjących do dziś mieszkańców Jasła.

Skutki działań zbrojnych z okresu II wojny światowej dotknęły również Jasło i okolice. Sytuacja na froncie, ale przede wszystkim osobista decyzja starosty jasielskiego Waltera Gentza przesądziła o dalszych losach miasta.

W sierpniu 1944 roku mieszkańcy Jasła liczyli na szybkie wyzwolenie spod okupacji hitlerowskiej. Wzrastała intensywność działania lotnictwa radzieckiego, jak również wzmożenie ruchu wojsk niemieckich, którego kolumny przeciągały w kierunku frontu, ewakuacja rannych, świadczyły o zbliżaniu się oddziałów radzieckich.

Jednak po wybuchu powstania warszawskiego, a następnie po wybuchu powstania w Słowacji całkowicie zmieniono planowany kierunek działań. Dało to władzom niemieckim czas na wysiedlenie i zniszczenie miasta Jasła. Okupant w tym przypadku dążył do unicestwienia miasta, z którego opuszczeniem niewątpliwie już musiał się liczyć. 13 września 1944 roku rozpoczął akt niszczenia Jasła decyzją wysiedlenia mieszkańców, którzy szukali schronienia w okolicznych wioskach. Miasto po opuszczeniu przez mieszkańców było systematycznie grabione i niszczone przez cztery pełne miesiące. Zniszczono 98% jego zabudowy, a zatem miasto przestało praktycznie istnieć.

Dopiero 16 stycznia 1945 roku wojska 4 Frontu Ukraińskiego wyzwoliły Jasło. Obok żołnierzy radzieckich w walkach o Jasło wzięły również udział oddziały artylerii Czechosłowackiej. Po dwudniowych walkach na terenie powiatu jasielskiego około godziny 11 miasto, a raczej jego ruiny zostały oswobodzone. Już w następnych dniach zaczęli powracać do miasta pierwsi mieszkańcy. W zgliszczach starali się odnaleźć resztki dobytku, jakiś osłonięty kąt, w którym mogliby zamieszkać. W dniu 17 stycznia z Rzeszowa przybyła „Grupa Operacyjna”, która przejęła miasto w imieniu władz polskich od radzieckiego komendanta wojskowego.

Wydarzenia te upamiętnia nazwa ulicy 17 stycznia.

– 17 stycznia dla mieszkańców Jasła, którzy przez cztery długie miesiące z okolicznych wzgórz obserwowali zagładę Jasła, gdzie pozostawili dorobek swojego życia, był dniem szczególnym. Stwarzał on szansę na powrót do normalnego życia, jeżeli możemy mówić o normalnym życiu w tak zburzonym mieście – podkreśla Mariusz Świątek, kustosz Muzeum Regionalnego w Jaśle.

Fotografie ze zbiorów Muzeum Regionalnego w Jaśle:

(UMJ)