Młodzież w hołdzie „jasielskim” ofiarom Katynia

Dzięki determinacji osób dorosłych, a przede wszystkim młodzieży, pamięć o szesnastu „jasielskich” ofiarach Katynia oraz poległych w innych miejscowościach byłego Związku Radzieckiego wiosną 1940 roku jest wciąż żywa i kultywowana przez społeczność Zespołu Szkół Miejskich nr 3. W tej szkole po raz kolejny dano dzisiaj wyraz, że wychowanie kolejnych pokoleń młodych Polaków w duchu patriotyzmu to nie jedyne puste słowa i obietnice, a konkretne czyny.

Otwarta w holu Zespołu Szkół Miejskich nr 3 przestrzeń pamięci, przybierając nowoczesny wystrój i charakter, ma na celu pobudzać pamięć o wywodzących się z ziemi jasielskiej ofiarach Katynia oraz innych miejsc dawnego Związku Radzieckiego. Składa się ona z szesnastu betonowych bloków symbolicznie nawiązujących do grobów ofiar wiosny 1940 roku. W szklanych gablotach umieszczono także ich biogramy uzupełnione fotografiami, które zostały przygotowane w oparciu o materiały archiwalne udostępnione przez rodziny katyńskie oraz miejscowe Muzeum Regionalne. Zaś na ścianie frontowej umieszczono napis „Gloria victis oremus”, czyli „chwała zwyciężonym módlmy się” oraz szklany witraż autorstwa Rafała Ziemskiego nadający temu wyjątkowemu miejscu sakralny charakter.

O bohaterskich postawach Jaślan ma też przypominać relikwiarz z ziemią przywiezioną prosto z lasu katyńskiego. Jej wykonawca jest Paweł Lula.

Z kolei głównym wykonawcą oraz autorem wizualizacji przestrzennej całego miejsca jest reprezentujący pracownię projektową Design Studio z Jasła Karol Rak.

Utworzenie miejsca pamięci o zasłużonych dla lokalnej społeczności w walce o niepodległą Polskę rodakach to pomysł jednej z nauczycielek tutejszej szkoły – Małgorzaty Zawadzkiej, która do wspólnej realizacji projektu pod hasłem „Dotyk pamięci” zaangażowała dwie uczennice trzeciej klasy gimnazjum: Aleksandrę Bober i Klaudię Dubiel.

– Najpierw postanowiliśmy zbadać jaki jest stan i zakres wiedzy współczesnych Jaślan na ten temat: ich przodków zamordowanych wiosną 1940 roku na Wschodzie. W tym celu uczennice przeprowadziły badania sondażowe metodą ankiety na ulicach Jasła oraz w szkołach – I Liceum Ogólnokształcącym im. króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle oraz w naszej szkole. Dane uzyskane z badania pokazały, że stan przedmiotowej wiedzy jest niezadowalający dlatego w kolejnym zadaniu, aby ten stan rzeczy zmienić, podjęliśmy trud różnorodnych działań, w tym stworzenia przestrzeni pamięci dla upamiętnienia tragedii sprzed lat. Pieniądze na ten cel zdobyliśmy od patronów i sponsorów oraz od mieszkańców miasta, wśród których przeprowadziliśmy kwestę uliczną. – powiedziała.

Dwukrotne zbiórki przeprowadzone przed jasielskimi parafiami, a także na głównych ulicach miasta, przyniosły na ten cel ponad dziesięć tysięcy złotych.

Wśród osób oraz podmiotów wspierających realizację przedsięwzięcia znaleźli się m.in.: poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej Bogdan Rzońca, wicemarszałek województwa podkarpackiego Maria Kurowska, Rada Miejska Jasła, Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo Oddział w Sanoku, Jasielskie Centrum Reklamy Frogart Józef Nawracaj, Muzeum Regionalne w Jaśle, a także rodziny katyńskie – Krystyna i Janusz Burbelkowie, Barbara i Michał Burbelkowie, Roma Bernacka, Bożena i Krzysztof Famuratowie, Danuta i Lesław Irzyńscy, Krystyna Bocheńska, Krystyna Sukiennik, Paweł Okulski oraz cała społeczność Zespołu Szkół Miejskich nr 3 w Jaśle.

– Poświęcenie wszystkich zaangażowanych znalazło odzwierciedlenie w konkretnych działaniach, które przyniosły widoczne efekty. Mamy oto miejsce, w którym możemy wspominać tych, którzy zginęli, modlić się za ich dusze i marzyć o świecie wolnym od takich zbrodni. Tytuł naszego programu „Dotyk pamięci” nie jest przypadkowy. Mamy bowiem nadzieję, że pamięć o szesnastu ofiarach, okrutnie pozbawionych życia, pochodzących z naszego miasta lub z miastem w różny sposób związanych nigdy nie przeminie, a przede wszystkim znajdzie miejsce w świadomości najmłodszych mieszkańców. – powiedziała Małgorzata Zawadzka.

Społeczność tutejszego zespołu szkół od lat stara się kultywować pamięć o wywodzących się z ziemi jasielskiej Katyńczykach. Chcąc wychowywać w duchu patriotyzmu kolejne pokolenia najmłodszych mieszkańców naszego miasta, w 2010 roku przystąpiono do realizacji projektu „Katyń ocalić od zapomnienia”. Bo, jak podkreśla dyrektor tej placówki edukacyjnej, „miarą kultury i wartości każdego narodu jest to jak pamięta o swoich zmarłych, szczególnie o tych, którzy ginęli za Ojczyznę”.

– Na terenie naszej szkoły zostało zasadzonych szesnaście dębów pamięci i powstał obelisk upamiętniający ofiary tej zbrodni. Corocznie przywołujemy ich pamięć podczas uroczystości katyńskich, które na trwale już wpisały się w tradycję naszej szkoły. Mamy to szczęście, iż podczas wspomnianych spotkań są z nami przedstawiciele rodzin katyńskich. Najbliżsi tych, którym nie dane było wrócić do domu, nie dane było pracować na rzecz wolnej Ojczyzny. Te wspólne, żywe, jakże wzruszające dla nas wszystkich lekcje historii zainspirowały młodzież i nauczycieli naszej szkoły do zrealizowania projektów: „Dotyk pamięci” i „Dotyk historii”. Aby pamięć o Jaślanach pomordowanych w Katyniu nigdy nie została zatarta, a kolejne pokolenia mogły poznać ich historię, otwieramy dziś przestrzeń pamięci. Miejsce, w którym dzięki zgromadzonym pamiątkom i niezwykłej formie będzie świadczyło o tym, że pamięci nie można zgładzić, a społeczność Zespołu Szkół Miejskich nr 3 w Jaśle będzie stać na jej straży. – powiedziała Aleksandra Zajdel-Kijowska.

Uczestnicząca w uroczystym otwarciu przestrzeni pamięci, wicemarszałek województwa podkarpackiego Maria Kurowska podkreśliła, że jest to wyjątkowa chwila w historii naszego miasta i całego regionu.

– Kilka lat temu posadziliśmy szesnaście dębów katyńskich, powstał obelisk ale społeczność szkolna uznała, że to wciąż za mało, aby żyć tymi wartościami, za które zginęli w Katyniu jasielscy bohaterowie. Dlatego powstał pomysł, aby w tej szkole znaleźć takie miejsce, w którym te osoby będą bardziej bliskie, które można nawet „dotknąć”, bo na to pozwalają i certyfikaty, i urna z ziemią katyńską. Jestem dumna, że na ziemi jasielskiej powstało takie miejsce upamiętnienia. To nie do uwierzenia, że jedna pani nauczyciel z dwoma dzielnymi uczennicami zaangażowanymi w ten projekt potrafiły miesiącami przeprowadzać zbiórkę, chodzić za sponsorami, chodzić za projektantami, analizować każdy szczegół, by dzisiaj powstało tak przepiękne dzieło. Myślę, że z góry pomagali ci bohaterowie, aby to miejsce powstało, aby żyło, aby młodzież tej szkoły mogła czerpać z tych największych wartości jakimi żyli nasi bohaterowie. – powiedziała.

Pani wicemarszałek złożyła serdeczne podziękowania dla wszystkich tych, którzy przyczynili się do realizacji tego wyjątkowego w skali całego województwa przedsięwzięcia, a także zwróciła się do wszystkich uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum wchodzących w skład Zespołu Szkół Miejskich nr 3 w Jaśle:

– Chciałabym Wam zwrócić uwagę na to, że to dzięki ich ofierze życia, Wy dzisiaj macie piękną, dobrą Polskę. Polskę, w której możecie się spokojnie uczyć, realizować swoje marzenia, rozwijać swoje talenty. Dlatego Was proszę, abyście o tym pamiętali, abyście się dobrze uczyli i zachowywali. Bo gdyby tak nie było w Waszym życiu to chyba niezręcznie byłoby przechodzić przez tę przestrzeń pamięci i stanąć w obliczu tych bohaterów, dzięki którym Wy już nie idziecie na barykady, Wy nie cierpicie głodu, poniewierki. To dzięki nim mamy dzisiaj wolną, dobrą Polskę. A Wy w tej Polsce musicie się dobrze uczyć, dobrze zachowywać i dalej w ciągu pokoleń nieść te dziedzictwo narodowe. Życzę, aby ta szkoła żyła wielkimi wartościami, aby kultywowała naszych jasielskich bohaterów. Rodzinom katyńskim życzę, aby potrafiły przebaczyć, bo przebaczenie rodzi nową jakość i stwarza nowe możliwości. – zwróciła się do młodzieży Maria Kurowska.

Reprezentująca burmistrza miasta Jasła jego zastępczyni Elwira Musiałowicz-Czech akcentowała wyjątkowość miejsca, upamiętnianych osób oraz osób, które podjęły się trudu i szczęśliwie doprowadziły do realizacji całego projektu.

– Znajdujemy się dzisiaj w wyjątkowym miejscu wśród wyjątkowych osób. Wyjątkowość tego miejsca polega na tym, iż to miejsce upamiętnienia powstało właśnie w szkole. Być może nie wszyscy najmłodsi wychowankowie mają świadomość ciężaru historii, ale szkoła to nie tylko edukacja lecz również przede wszystkim wychowanie patriotyczne. Mam ogromne przekonanie, iż każdy z uczniów opuszczających mury tej szkoły właśnie takie ogromne patriotyczne wychowanie otrzyma. – powiedziała.

Uroczystości zorganizowane w budynku Zespołu Szkół Miejskich nr 3 w Jaśle poprzedziła okolicznościowa msza święta odprawiona w Kościele Matki Bożej Częstochowskiej przez proboszcza tutejszej parafii ks. Tadeusza Gąsiorowskiego, który dokonał również symbolicznego poświęcenia ściany pamięci.

Rangę dzisiejszego wydarzenia podniosła obecność zacnych gości, wśród których – obok przedstawicieli lokalnych władz samorządowych, rodzin katyńskich oraz społeczności szkolnej – wzięły również udział osoby reprezentujące Podkarpackie Kuratorium Oświaty w Rzeszowie, Komendę Powiatową Policji w Jaśle, Komendę Powiatową Państwowej Straży Pożarnej w Jaśle, Wojskową Komendę Uzupełnień w Jaśle czy miejskie instytucje kultury, a także harcerze i poczty sztandarowe.

W kolejnym etapie szkoła planuje utworzenie „Alei pamięci” wzdłuż wcześniej zasadzonych dębów pamięci oraz wykonanie memuarium, czyli zewnętrznej tablicy, na której będą upamiętnione wszystkie szesnaście „jasielskich” ofiar totalitarnego mordu.

FOTOGALERIA: „Dotyk pamięci” w ZSM nr 3 (zdjęć – 38)

Mówi Aleksandra Zajdel-Kijowska, dyrektor Zespołu Szkół Miejskich nr 3 w Jaśle:

Damian Palar
d.palar@terazjaslo.pl