60-lecie jasielskiego Sanepidu

Dokładnie przed sześćdziesięcioma laty powołano do życia Państwową Inspekcję Sanitarną. Na terenie powiatu jasielskiego jej ustawowe zadania realizuje Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, w której na dzień dzisiejszy znajdują zatrudnienie 54 osoby. Przy miejscowym Sanepidzie funkcjonuje jedno z najprężniej działających w kraju laboratoriów. Wyniki badań przeprowadzonych tutaj są akceptowane aż w 65 krajach świata.

Dekretem ówczesnych władz państwa 14 sierpnia 1954 roku utworzono Państwową Inspekcję Sanitarną, której zadania na szczeblu lokalnym wypełniały powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne. Jedna z nich powstała właśnie w Jaśle, wchodzącego wówczas w struktury województwa rzeszowskiego. Jej pierwszym dyrektorem, a jednocześnie powiatowym inspektorem sanitarnym został lek. med. Antoni Bogdanowicz, który sprawował funkcję nieprzerwanie do chwili śmierci w 1992 roku, będąc jednym z najdłużej urzędujących inspektorów sanitarnych w kraju. Późniejszymi szefami stacji byli kolejno: mgr inż. Marian Starzyk (1992-1993), mgr inż. Krzysztof Bilski (1993-1995), lek. med. Edward Chruszcz (1995-2011) oraz lek. med. Dariusz Pomprowicz (od 01.01.2012 do chwili obecnej).

Pierwsza siedziba jasielskiego Sanepidu mieściła się w lokalu przy ulicy Kazimierza Wielkiego 3, zajmując część oficyny, parteru i pierwszego piętra.

– Już od samego początku nasza stacja pełniła wiodącą rolę w kraju. – podkreśla lek. med. Dariusz Pomprowicz, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Jaśle. – W 1955 roku powołano do życia laboratorium higieny komunalnej, które obsługiwało ościenne powiaty: gorlicki, krośnieński, leski, ustrzycki i oczywiście jasielski. W roku 1957 stacja jasielskiego Sanepidu otrzymała pierwszą w kraju karetkę sanitarną, którą można było jeździć po wsiach i przeprowadzać zwalczanie chorób zakaźnych. Wówczas na naszym terenie istniał taki problem. W 1963 roku nasza stacja zostaje oficjalnie podniesiona do rangi zastępcy stacji wojewódzkiej i to był szczyt rozwoju naszej stacji sanitarno-epidemiologicznej.

W 1975 roku nastąpiła reforma administracyjna kraju, w wyniku której utworzono województwo krośnieńskie, a miejsce powiatowych inspektorów sanitarnych zajęli terenowi inspektorzy. Powstała w Krośnie Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna znalazła swoją siedzibę w Sanoku, a nie w wówczas prężniej działającym Jaśle. W tym samym roku laboratorium higieny komunalnej wyprowadziło się do budynku przy ulicy Floriańskiej, który dzieliło wraz z inspekcją ochrony środowiska.

Pod koniec 1994 roku pomiędzy samorządem miasta, a Wojewódzką Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną zawarto umowę najmu budynku przy ulicy Koralewskiego 13, w tym stacja ma swoją siedzibę do dnia dzisiejszego. Obiekt wymagał kapitalnego remontu, który zakończono cztery lata później. Przeniesiono do niego komórki nadzoru z Kazimierza Wielkiego i laboratorium z Floriańskiej, pozwalając przy tym na całkowite zamknięcie działalności stacji w jednym budynku.

– Stacja sanitarno-epidemiologiczna w Jaśle pracowała w fatalnych warunkach przy ulicy Kazimierza Wielkiego. – wspomina Tadeusz Górczyk, dziś etatowy członek Zarządu Powiatu w Jaśle. – Wtedy to miasto Jasło zdecydowało o przekazaniu tego budynku w użytkowanie Sanepidowi, co uchroniło przed decyzją o likwidacji tej jednostki w Jaśle. Po likwidacji województwa krośnieńskiego z Jasła zostało wyniesionych lub zlikwidowanych 31 jednostek, które miały charakter wojewódzki. Na dzień dzisiejszy ostała się tylko jedna: Obwodowy Urząd Miar przy ulicy Ducala. Wszystkie pozostałe albo zostały zlikwidowane, albo zostały przekształcone w jakieś filie. Sanepid jasielski uzyskał status powiatowego. Rywalizuje skutecznie z pozostałymi jednostkami w byłym województwie krośnieńskim. Trzeba cały czas zabiegów politycznych, aby ta jednostka nie została zlikwidowana. Co jakiś czas do tego wracamy, podobnie jak do WKU. Jak w samorządzie pracuję od 1994 roku to już trzy razy przeżywaliśmy „wojnę” o likwidację WKU w Jaśle. Udało się ją obronić, a między innymi dlatego, że mieszkańcy ziemi jasielskiej przed II wojną światową złożyli składkę i budynek został zakupiony dla Ministerstwa Obrony Narodowej. Dzięki temu skutecznie można było ubiegać o utrzymanie WKU w Jaśle.

Rok 1999 to kolejna reforma administracyjna kraju, podczas której utworzono województwo podkarpackie, a terenowe stacje zostają przekształcone w powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne. Taka struktura zachowała się do dnia dzisiejszego.

Przez te sześćdziesiąt lat zmieniał się też zakres zadań, jakie spoczywały na barkach inspekcji sanitarnej.

– Sanepid jest potężną instytucją zajmującą się wszystkim tym, co wiąże się z ochroną zdrowia człowieka. Zacznijmy od żywienia: prawie wszystkie zakłady produkujące żywność i dystrybuujące tą żywność. Zakłady przetwarzające żywność zwierzęcą są wyłączone spod jurysdykcji Sanepidu i są podpięte pod inspektorat weterynaryjny. Pilnujemy, żeby te produkty były dobrze przechowywane, żeby miały właściwy termin przydatności do spożycia, były dobrze oznakowane. Sprawa następna do higiena komunalna. Nie wszyscy sobie zdają sprawę, że gabinety kosmetyczne, zakłady fryzjerskie, zakłady pogrzebowe, hotele, dworce, toalety miejskie, wodociągi to wszystko podlega pod Sanepid. Sprawa następna to higiena pracy: hałas, zapylenia, wibracje, wszystkie szkodliwe czynniki, które wpływają na zdrowie człowieka i niejednokrotnie mogą doprowadzić do jakiś chorób zawodowych. W sumie jest to dobre zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy, bo z jednej strony dla pracownika ograniczając czynniki szkodliwe zachowujemy go w zdrowiu. Natomiast jeśli chodzi o pracodawcę wskazując mu, gdzie robi błędy jak chce z nami współpracować to doprowadzamy do tego, że potem nie płaci wielkich odszkodowań z roszczeń ludzi, którzy mają jak najbardziej prawo go oskarżyć o utratę zdrowia, czasem nawet życia. To nie koniec: epidemiologia. Coś, co w latach 40-tych i 50-tych było głównym zadaniem działania Sanepidu, czyli choroby zakaźne, nadal pojawiają się. Ostatnio mieliśmy przypadek czerwonki bakteryjnej, po raz pierwszy od dwudziestu lat w powiecie jasielskim. Drżę na samą myśl o wirusie Ebola, który przy dzisiejszym rozwoju turystyki, transportu, szybkości przemieszczania się grozi nam w każdej chwili. Stąd bardzo duża rola Sanepidu. Z przykrością muszę powiedzieć, że nadal zdarzają się zatrucia pokarmowe, głównie gronkowcowe, salmonella, pojedyncze ogniska chorób takich jak zapalenie opon mózgowych. Musimy nad tym jakoś panować. Medycyna szkolna: badamy czy szkoły mają odpowiednie warunki. Na koniec muszę powiedzieć, że mamy taki dział promocji zdrowia, bo też na nas spoczywa obowiązek promowania zdrowia ludzkiego. – mówi dyrektor Dariusz Pomprowicz.

Obecnie Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Jaśle obejmuje swoim zasięgiem wszystkie dziesięć gmin powiatu jasielskiego. Zatrudnionych jest w niej 54 pracowników, spośród których 32 pracują tu dłużej niż trzydzieści lat.

Dumą stacji jest laboratorium, które aktualnie oferuje 65 rodzajów badań akredytowanych przez Polskie Centrum Akredytacji – najwięcej spośród wszystkich laboratoriów sanepidowskich na Podkarpaciu. W tym – prawdopodobnie jako jedyni w kraju – są uprawnieni do oznaczania w fermentowanych napojach winiarskich następujących parametrów: kwasowości ogólnej, cukrów redukujących, zawartości alkoholu etylowego.

Rocznie wykonywanych jest tu dziesiątki tysięcy badań nie tylko na rzecz inspekcji sanitarnej, ale także dla klientów zewnętrznych. Co ciekawe, mimo funkcjonowania laboratoriów w ościennych stacjach, z oferty tutejszego laboratorium korzystają także klienci spoza powiatu jasielskiego czy województwa podkarpackiego.

Jasielski Sanepid może się też pochwalić posiadaniem Międzynarodowego Certyfikatu ILAC MRA, dzięki czemu wyniki badań są akceptowane w 65 krajach świata, w tym wysoko rozwiniętych jak jak USA, Wielka Brytania, Szwajcaria, Niemcy i Japonia oraz tak egzotycznych jak Zjednoczone Emiraty Arabskie, Brazylia, Kuba czy Indie.

Na szczęście przetrwało ono próbę likwidacji podjętą przed dwoma laty.

– My, Bogu dzięki, nie mamy takich problemów jak niektóre ościenne stacje. Nie chcę ich wymieniać, bo nikomu nie jest przyjemnie znaleźć się na takiej liście, ale my nie mamy na przykład problemu z papierem do drukarki, tonerem czy długopisami jak niektóre stacje posiadają. Niestety nie mogę tego powiedzieć o płacach i nad tym boleję. Dopóki jakieś władze zwierzchnie czegoś nie zmienią. A z tego co wiem to nie zamierzają tego zrobić aż do 2017 roku. Ostatnie regulacje płacowe w Sanepidach były w 2009 roku. Ładnie to brzmi statystycznie, ale gorzej jak ktoś ogląda swój pasek wynagrodzenia. – podkreśla Dariusz Pomprowicz.

Nie wiadomo w jakiej formie po sześćdziesięciu latach przetrwa inspekcja sanitarna. W obecnej chwili trwają prace zmierzające do ujednolicenia przepisów oraz skonsolidowania zadań ustawowych inspekcji sanitarnej, weterynaryjnej i ochrony środowiska.

– Na pewno należy wypracować wspólną podstawę prawną dla wszystkich inspekcji, żeby przedsiębiorca nie był nękany kilkoma inspekcjami na ten sam temat, ale w różnym wydaniu przepisowym. Nieraz jest tak, że przychodzi inspekcja taka i mówi coś innego, później przychodzi inna inspekcja i mówi coś innego i ten biedny przedsiębiorca nie wie, co ma robić. Ja bym był bardzo za ujednoliceniem prawa, być może za likwidacją części zbędnych inspekcji, ale powiem od razu: nie widzę możliwości likwidowania Sanepidu. Być może jakieś drobne przekształcenie, ale dzisiaj kiedy rynek robi się coraz bardziej agresywny, zwłaszcza żywnościowy, kiedy pojawiają się różne paskudztwa typu dopalacze nie wyobrażam sobie ściągnięcia nadzoru sanitarnego w tej dziedzinie. – mówi dyrektor.

Strukturę organizacyjną Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Jaśle tworzą obecnie następujące komórki organizacyjne: Nadzór Sanitarny (Oddział Epidemiologii, Oddział Higieny Komunalnej, Oddział Higieny Żywności i Żywienia, Oddział Higieny Pracy, Sekcja Higieny Dzieci i Młodzieży, Sekcja Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego, Stanowisko Pracy ds. Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia, Stanowisko Pracy ds. Statystyki), Oddział Laboratoryjny (Pracownia Mikrobiologii Diagnostycznej, Pracownia Higieny Komunalnej, Pracownia Higieny Żywności i Żywienia, Pracownia Higieny Pracy), Oddział Ekonomiczny i Finansowy (Sekcja Ekonomiczna, Sekcja Administracyjna), Stanowisko Pracy ds. obsługi prawnej i Główny Specjalista ds. systemu jakości. Zastępcą dyrektora stacji jest od 2007 roku mgr inż. Grażyna Tusińska.

POSŁUCHAJ:

Damian Palar
d.palar@terazjaslo.pl