„Jak uprawiać naukę ścisłą w XXI wieku”
„Jak uprawiać naukę ścisłą w XXI wieku” – to temat wykładu, który odbył się w środę (27 listopada) w Jasielskim Domu Kultury. Ze słuchaczami spotkał się profesor dr hab. Stanisław Lasocki, kierownik Zakładu Sejsmologii i Fizyki Wnętrza Ziemi, Instytutu Geofizyki Polskiej Akademii Nauk, przewodniczącego International Association of Seismology and Physics of the Earth Interior.
Był to drugi z wykładów, którego organizatorem było Jasielskie Towarzystwo Naukowe. – Chciałbym, aby temat był kontrowersyjny i prowokował do dyskusji. Jak wygląda sytuacja nauk ścisłych w XXI wieku oraz jak wygląda sytuacja polska z perspektywy uprawiania nauk ścisłych w XXI wieku – zwrócił się do przybyłych profesor Lasocki. Wykład rozpoczął od przybliżenia dziedziny naukowej, która jest mu bliska.
– Sejsmologia to badanie trzęsień ziemi i rozchodzeniem się fal sejsmicznych we wnętrzu ziemi. Techniczna definicja, mówi o pękaniu skorupy ziemskiej, podczas którego wyzwalana jest nagromadzona energia sejsmiczna, sprężysta częściowo w postaci fal sejsmicznych. Otóż na skutek różnych procesów zachodzących we wnętrzu ziemi powstają naprężenia i w pewnym momencie struktura pęka i następuje przesuw. Wynikiem tego przesuwu i bardzo dużego tarcia we wnętrzu ziemi rozprzestrzeniają się fale sprężyste, dochodzą do powierzchni ziemi i powodują znane nam skutki. W naszym społecznym odczuciu trzęsienie ziemi to jest nic innego, jak tylko krwawa katastrofa o kolosalnych konsekwencjach ekonomicznych. Trzęsienia ziemi pociągnęły już za sobą ponad 10 milionów ofiar – podkreślił profesor.
W trakcie wykładu profesor Stanisław Lasocki udzielił słuchaczom odpowiedzi ma pytanie dlaczego należy uprawiać nauki ścisłe. Według profesora stanowią one uzupełnienie nauk humanistycznych, z którymi tworzą jedną całość, są fascynującą przygodą intelektualną, przyczyniają się do fizycznego rozwoju człowieka, wprowadzają do światowych elit intelektualnych oraz wiążą się z podróżami w związku z globalnym charakterem nauki. Prof. Lasocki wyjaśnił także, czego należy się spodziewać decydując się na zgłębianie nauki ścisłej.
– Jest to zajęcie niezwykle żmudne i wyczerpujące, chociaż nagrodą jest odkrycie. Często jednak do tej nagrody dochodzi się bardzo długo, latami. Trzeba być upartym, konsekwentnym i liczyć się z niepowodzeniami. Jeżeli zamierzamy się na jakieś odkrycie, to trzeba liczyć się także z porażką, może się okazać, że nie mieliśmy racji. Nie ma gwarancji sukcesu. Poza tym jest to ciągła walka, ciągły wyścig i konkurowanie na rynku globalnym. Jednocześnie poddajemy nasze pomysły szerokiej ocenie specjalistów w danej dziedzinie – powiedział profesor.
Przybliżył również mocne i słabe strony nauk ścisłych oraz wrócił uwagę na klimat do ich uprawiania w Polsce, który nie należy do najlepszych.
– Miały na to wpływ uwarunkowania historyczne, najpierw były rozbiory, później II wojna światowa i 51 lat zniewolenia intelektualnego. Aby przed 1989 rokiem można było opublikować jakąś pracę należało oddać ją do tzw. tajnej kancelarii, gdzie grupa urzędników rozważała czy ta praca nie sprzedaje jakichś ważnych informacji gospodarczych. Czasami trwało to tak długo, że nie warto było jej publikować. Zdarzało się, że takiej zgody nie było. Drugim powodem, dla którego klimat nauk ścisłych w Polsce nie jest najlepszy jest romantyzm i nasze humanistyczne nastawienie. W polskiej wikipedii najważniejszym osiągnięciem Ignacego Łukasiewicza jest wynalezienie lampy naftowej. W amerykańskiej – zbudowanie pierwszej rafinerii ropy naftowej w Ulaszowicach, ponieważ przemysł naftowy wciąż jest najważniejszym źródłem energii – zauważa profesor Lasocki.
Na zakończenie przekazał przybyłym siedem rad głównych z których najistotniejsze jest zdefiniowanie dalekosiężnych planów działania, pewność uzyskanych rezultatów, także przy ich prezentacji na forum międzynarodowym, pamięć o własnych korzeniach naukowych, oraz wytrwałość w dążeniu do obranego celu.
(JDK)
