Piętnaście lat Towarzystwa Miłośników Nowego Żmigrodu. Dokonania i plany na bieżący rok

Towarzystwo Miłośników Nowego Żmigrodu, bo o nim mowa, powstało w 1997 roku. Działa na podstawie statutu, ma osobowość prawną i liczy na dzień dzisiejszy 30 członków, w tym jeden członek honorowy. Naszą działalność można zamknąć w kilku punktach tematycznych: działalność kulturalna, wydawnicza, ochrona zabytków i dziedzictwa narodowego, sportowo – rekreacyjno – turystyczna, charytatywna oraz współpraca z innymi stowarzyszeniami.

Działalność kulturalna

Nasze stowarzyszenie organizuje lub współorganizuje wiele imprez kulturalnych. Współpracuje przy ich realizacji z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Nowym Żmigrodzie. Nie wszystkim jest na rękę to, że GOK i TMNŻ tak prężnie współpracują i realizują podobne zadanie, jakie im nakreślają statuty. Wspólnie realizujemy największe zadanie, jakim jest organizacja Dni Nowego Żmigrodu. W 2012 roku święto naszej miejscowości i gminy było wyjątkowo udane. Zadowolenie gościło na większości twarzy naszych mieszkańców i przyjezdnych.

W marcu 2012 roku, na prośbę rzeszowskiej kurii, zorganizowaliśmy wystawę poświęconą Żydom, mieszkającym niegdyś na naszej ziemi. Wiązało się to z Dniem Judaizmu w Kościele Katolickim i równocześnie rozpoczynało obchody 70. rocznicy mordu Żydów żmigrodzkich. Zgromadziliśmy wiele eksponatów. Wystawa cieszyła się dużym zainteresowaniem.

Następnie na nasze zaproszenie przybyła do nas, z dwudniową wizytą, delegacja młodzieży izraelskiej. Podczas wizyty młodzież z Izraela spotkała się z polska młodzieżą z Zespołu Szkół im. Mikołaja Kopernika w Nowym Żmigrodzie. W czasie spotkania młodzież naszej szkoły poznała podstawy judaizmu, wiele dowiedziała się o historii Żydów żmigrodzkich, o zwyczajach oraz o ich życiu codziennym. Uczniowie naszej szkoły zaprezentowali pokaz multimedialny na temat holokaustu ludności semickiej w Polsce, a szczególnie w Nowym Żmigrodzie. Odbyło się również spotkanie rabina Marcina Lewina Dudka z uczniami Gimnazjum w Nowym Żmigrodzie. Podczas wizyty goście odwiedzili zbiorową mogiłę na Hałbowie. W drugim dniu wizyty przeprowadzili częściową inwentaryzację macew na cmentarzu żydowskim.

Następnie przyszedł czas na obchody 70. rocznicy mordu Żydów żmigrodzkich. Uroczystości te odbyły się 12 sierpnia. Nad zbiorową mogiłą w Hałbowie, przy modlitwie ekumenicznej, spotkali się przedstawiciele trzech wyznań: prawosławia, katolicyzmu oraz wyznania Mojżeszowego. Wszystkie wyznania były reprezentowane przez wysokie władze kościelne na szczeblu arcybiskupa, biskupa i rabinów. Druga część uroczystości odbyła się na cmentarzu żydowskim w Nowym Żmigrodzie. Ta najstarsza nekropolia w powiecie jasielskim została skrupulatnie przygotowana na przyjęcie uczestników spotkania ekumenicznego. Tu modlono się za wszystkich tych, którzy zostali zamordowani przez hitlerowców i bezimiennie tu spoczywają. Ku ich czci odsłonięto tablicę pamiątkową na zbiorowej mogile, wcześniej odnowionej przez TMNŻ.

Następną uroczystością było zorganizowanie przez nasze stowarzyszenie, po raz pierwszy, gminnych obchodów Święta Niepodległości. Z naszej inicjatywy odprawiona została msza święta za ojczyznę w kościele parafialnym w Nowym Żmigrodzie. Następnie uformowana manifestacja patriotyczna przemaszerowała pod pomnik ZWZ-AK w rynku. Tu delegacje złożyły kwiaty. Następnie manifestacja patriotyczna przemaszerowała na cmentarz parafialny, by uczcić modlitwą i złożeniem kwiatów wszystkich tych, którzy oddali swoje życie za wolność naszej ojczyzny. Hołd oddano przy Krzyżu Katyńskim, Grobie Nieznanego Żołnierza, przy grobie rotmistrza Mieczysława Żarskiego oraz przy zbiorowej mogile pomordowanych w Rzepienniku i ku czci pomordowanych członków AK oraz mieszkańców naszej gminy. Przed uroczystą mszą świętą kwiaty zostały złożone przy pomniku AK w Tokach i przy mogiłach powstańców styczniowych na cmentarzu katolickim. Ta uroczystość w dużej mierze jest naszą zasługą. Nikt do tej pory nie potrafił zmobilizować mieszkańców do organizacji wspólnej patriotycznej manifestacji. Po zakończeniu składania kwiatów, w sali GOK odbyła się uroczysta akademia. Chcemy serdecznie podziękować wszystkim, którzy pomogli i byli współorganizatorami tej uroczystości. Jak się okazało oddźwięk wśród społeczności był zaskakująco duży i pozytywny. To wskazuje, że organizowanie takich patriotycznych uroczystości jest potrzebne.

Działalność wydawnicza

Towarzystwo Miłośników Nowego Żmigrodu prowadzi również działalność wydawniczą. Od dziesięciu już lat współwydajemy z GOK naszą regionalną gazetę, jaką jest Region Żmigrodzki. Skład redakcji, jak również większość piszących do gazety, to członkowie naszego stowarzyszenia. W tym miesięczniku przekazywane są najciekawsze wiadomości z życia społeczno-kulturalnego gminy. Gazeta spełnia rolę historycznego kalendarza, który przez swoje artykuły udostępnia młodzieży oraz pozostałej części społeczności materiały historyczne przygotowywane przez naszych członków. Nakład gazety wynosi 400 egzemplarzy. Jesteśmy dumni, że jako jedyna gmina w powiecie jasielskim i jako jedyne stowarzyszenie redagujemy i wydajemy wspólnie z GOK, systematycznie i bez przerwy gazetę już od dziesięciu lat.

Ochrona zabytków i dziedzictwa narodowego

W tym temacie możemy wyróżnić trzy podpunkty:
– renowacja budynku starej gminy – przyszłego Ośrodka Dokumentacji i Historii Ziemi Żmigrodzkiej,
– opieka i odnowa zabytkowego cmentarza żydowskiego, najstarszej nekropolii w powiecie jasielskim,
– remont i odnowa grobów i pomników na cmentarzu parafialnym w Nowym Żmigrodzie.

Jak wiadomo państwu, od kilku lat zmagamy się z renowacją i remontem budynku starej gminy. Nie jest to łatwa praca, ponieważ pomoc zewnętrzna jest niewielka, powiedziałbym śladowa, a poza tym jest niewielka grupa, która jeszcze przeszkadza nam w tych działaniach. Nasze stowarzyszenie ma jednak charyzmę i przeciwstawia się tym trudnościom, realizując krok po kroku nakreślone przez siebie zadania.

W 2012 roku zostały wykonane następujące prace. Wymieniono 8 sztuk okien oraz drzwi wejściowe od strony ulicy Dukielskiej. Na dziedzińcu położona została pierwsza warstwa tynku na ścianach wewnętrznych dziedzińca. Wyremontowano kolejne trzy pomieszczenia. Wykonano wylewki w trzech pomieszczeniach. Na bieżąco utrzymywany jest trawnik przed budynkiem starej gminy. Cały czas gromadzimy eksponaty do naszego przyszłego muzeum. W tym miejscu zwracamy się z prośbą do czytelników i nie tylko, o pomoc w gromadzeniu różnego rodzaju przedmiotów świadczących o życiu na tym terenie różnych grup etnicznych, za co z góry serdecznie dziękujemy. Eksponaty można przynosić do biura GOK, jak również telefonicznie dać znać, a my po nie się zgłosimy.

Opiekujemy się również najstarszą nekropolią w powiecie jasielskim, jaką jest cmentarz żydowski w Nowym Żmigrodzie. W 2012 roku wykonaliśmy prace polegające na dalszym odkrzaczaniu. Wyczyściliśmy potok biegnący przez cmentarz. Zakupiliśmy materiał na ogrodzenie drewniane. Wykonaliśmy 50 metrów ogrodzenia, a w roku przyszłym ogrodzenie zostanie ukończone. W 2013 roku rozpoczęte zostaną prace przy ogrodzeniu kamiennym od strony ulicy Jasielskiej. Na bieżąco cmentarz jest oczyszczany oraz koszona jest trawa. Wykonywana jest również wycinka drzew, zgodnie zezwoleniem konserwatora zabytków oraz właściciela cmentarza. W 2012 roku, jak już wspominałem, odbyła się uroczystość z okazji 70. rocznicy mordu Żydów żmigrodzkich. Z tej okazji wyremontowaliśmy zbiorową mogiłę, przy której ta uroczystość się odbyła.

Od kilku lat również prowadzimy prace remontowe oraz opiekujemy się grobami i pomnikami na cmentarzu katolickim. Odnawiamy i opiekujemy się grobami: rodziny Jakubców, rodziny Zawiszów, ostatniego burmistrza Żmigrodu Leona Karcińskiego oraz rotmistrza Mieczysława Żarskiego, na grobie którego w dniu 11 listopada, z okazji odzyskania przez Polskę niepodległości, złożone zostały kwiaty.

Nasze stowarzyszenie sprawuje opiekę nad grobami, wcześniej już wyremontowanymi, powstańców styczniowych: Piotra Nowosielskiego, Jana Siwińskiego, Leona Kłapkowskiego, Józefa Stanisława Jastrzębiec Konopnickiego. Ponadto wyremontowany został Krzyż Katyński, pomnik poświęcony pomordowanym w Katyniu przez sowieckie wojska w 1940 roku. Tu delegacja naszego stowarzyszenia składała wiązankę kwiatów, upamiętniając to wydarzenie, podczas uroczystej manifestacji patriotycznej 11 listopada 2012 roku.

Inną inicjatywą było odnowienie kapliczki pw. św. Jana z Dukli, która stoi na skrzyżowaniu dróg wojewódzkich Jasło-Barwinek oraz Gorlice-Barwinek. Odnowiono dach kapliczki, pomalowano ściany i wnętrze oraz wymieniono na nowe drzwi wejściowe. Na bieżąco utrzymywana jest posesja wokół kapliczki. Wiele innych drobnych inicjatyw nasze stowarzyszenie wykonuje co roku, z czego
jesteśmy dumni.

Działalność sportowo-rekreacyjna

Jak już państwu wiadomo, nasze stowarzyszenie prowadzi rozległy wachlarz działań. Jednym z nich jest organizacja lub współorganizacja imprez o charakterze sportowo-rekreacyjnym. Od dziesięciu lat opiekujemy się i jesteśmy zarządzającymi działką rekreacyjną Oaza Spokoju. Działka ta wyposażona jest, dzięki naszej ciężkiej pracy, w: oczka wodne, pole namiotowe, gdzie turyści zatrzymują się wędrując szlakiem zielonym, dwa parkingi samochodowe po obu stronach drogi, boisko do siatkówki, gdzie odbywa się kilka imprez sportowo-rekreacyjnych, miejsca zadaszone do odpoczynku czy biwakowania, palenisko, gdzie można przyrządzić potrawy. Cała działka jest ogrodzona z trzech stron naturalnym ogrodzeniem, jakim są drzewa, a od strony drogi asfaltowej – płotem drewnianym. Tu właśnie odbywają się różnego rodzaju imprezy rekreacyjno-sportowe, połączone z okolicznościowymi uroczystościami. Warto wymienić tu: Grand Prix w Rowerach Górskich, Gminny Turniej Siatkówki Open, Turniej Siatkówki dla Strażaków, spotkanie z okazji Dnia Edukacji, Dzień Dziecka, Dzień Sportu, imprezy okolicznościowe (ogniska, osiemnastki, imieniny, rocznice) itp.

W 2013 roku wybudowana zostanie tu altana o średnicy 9 metrów, zadaszona, z możliwością spoczynku. Dzięki naszym członkom należącym do LGD Subregion Magurski – Szansa na Rozwój i aktywności zarządu TMNŻ ta altana, jedyna w gminie, będzie umiejscowiona na naszej działce.

Jesteśmy również organizatorem lub współorganizatorem innych imprez w całej gminie takich jak: Halowy Turniej Siatkówki w Katach, Żmigrodzki Maraton Rowerowy w Kątach, Grand Prix w Rowerach Górskich o Puchar Smoka w Łężynach, Kątach i Nowym Żmigrodzie, Turniej Tenisa Stołowego Strażaków, Ministrantów, Mistrzostwa w Darta Elektronicznego, Gminny Turniej Szachowy i Tenisowy Open. To imprezy, które mają na celu zaktywizować nasze społeczeństwo do czynnego stylu życia.

Tak nakazuje nam statut i zgodnie z nim organizujemy te imprezy, współpracując przy tym z innymi stowarzyszeniami.

Działalność charytatywna

Nasze towarzystwo prowadzi również działania mające na celu pomoc osobom, które tej pomocy potrzebują. W 2012 roku po raz pierwszy z naszej inicjatywy, wspólnie z KSM na czele z księdzem katechetą Piotrem Różem oraz panią pedagog Joanną Kmieć i szkolnymi kołami Caritas, zorganizowaliśmy akcję Świąteczna Paczka. Ta akcja była pierwszym takim przedsięwzięciem w naszej gminie, organizowana była na wzór ogólnopolskiej akcji Szlachetna Paczka. Ta akcja przeszła nasze oczekiwania. Dobroć ludzka i reakcja serc na tę akcję była bardzo duża. Zgromadziliśmy różnego rodzaju produkty spożywcze, ubiory, pomoce szkolne. Pomoc uzyskało prawie sto dzieci z terenu całej gminy. Gdy rozwoziliśmy paczki, dzieci z wielką radością je przyjmowały i nam serdecznie dziękowały. Myślimy, że w tym roku również zorganizowana zostanie akcja Świąteczna Paczka.

Były też podejmowane inne, różnego rodzaju, działania. Podczas Dni Nowego Żmigrodu współorganizowanego z GOK w Nowym Żmigrodzie, członkowie naszego towarzystwa zorganizowali loterię fantową na rzecz ratowania zabytków w Nowym Żmigrodzie. Jak co roku loteria udał się, a w tym roku było więcej chętnych do zakupu losów, niż przygotowanych losów. Cały dochód został przeznaczony na remont budynku starej gminy.

Współpraca z innymi stowarzyszeniami i organizacjami

Te działania, które przedstawiliśmy państwu, zostały przeprowadzone nie tylko we własnym zakresie, ale również przy współudziale z innymi stowarzyszeniami, organizacjami czy instytucjami. W naszych działaniach wspomagały nas rozmaite organizacje i instytucje. Przy wydawaniu gazety Region Żmigrodzki ściśle współpracujemy z Magurskim Parkiem Narodowym, stowarzyszeniem Subregion Magurski – Szansa na Rozwój, Urzędem Gminy Nowy Żmigród, szkołami z terenu całej gminy.

Przy organizacji 70. rocznicy mordu Żydów żmigrodzkich oraz przy wystawie judaistycznej pomoc otrzymaliśmy od Stowarzyszenia na Rzecz Ochrony Dziedzictwa Żydów Ziemi Dukielskiej w Dukli, Naczelnego Rabina Polski, Stowarzyszenia Ahawas Tora z Warszawy.

W dziedzinie sportu, rekreacji i kultury szeroką współprace prowadzimy ze szkołami z terenu całej gminy, Gminnym Ośrodkiem Kultury, Parafią Rzymsko-Katolicką w Nowym Żmigrodzie i z parafiami z całego dekanatu, OSP z terenu gminy. Jeśli chodzi o uroczystości państwowe, to współpraca układa się dobrze ze Związkiem Kombatantów, Urzędem Gminy Nowy Żmigród, szkołami, strażami, policją, parafiami i społecznością naszej małej ojczyzny.

W związku z zakończeniem działań w roku 2012 chcę, jako prezes Towarzystwa Miłośników Nowego Żmigrodu, serdecznie podziękować wszystkim, którzy pomagali nam i z naszym towarzystwem współpracowali. Myślę, że rok 2013 przyniesie jeszcze więcej wydarzeń skierowanych na rzecz rozwoju naszej gminy i naszego towarzystwa.

Plany na rok 2013

Co planujemy na rok 2013? Na pewno nie spoczniemy na laurach. Oto nasze plany, w telegraficznym skrócie… Dalsza opieka nad działką rekreacyjną Oaza Spokoju. Opieka i utrzymanie cmentarza żydowskiego w Nowym Żmigrodzie. Dokończenie ogrodzenia drewnianego. Rozpoczęcie budowy ogrodzenia murowanego od strony ulicy Jasielskiej. Opieka na grobami i pomnikami na cmentarzu katolickim. Remont nagrobka powstańca styczniowego Leona Kłapkowskiego. Wydawanie gazety samorządowej i informowanie czytelników o bieżących sprawach i wydarzeniach społeczno-kulturalnych w gminie. Wymiana poszycia dachowego na ostatnim daszku od strony dziedzińca. Wykonanie elewacji ścian od strony dziedzińca. Ufundowanie i odsłonięcie tablicy pamiątkowej, umieszczonej na obelisku przed budynkiem starej gminy, z okazji 150. rocznicy wybuchu postania styczniowego. Organizacja i współorganizacja wyżej wymienionych imprez sportowych, kulturalnych, organizacja świąt państwowych.

To wszystko, czym zajmowaliśmy się w roku 2012 i co planujemy na 2013. Myślimy, że nasza działalność służy dobru nas wszystkich.

Prezes Towarzystwa Miłośników Nowego Żmigrodu
Jerzy Dębiec