Gminy Osiek Jasielski i Brzyska starają się o nadanie im herbów

Samorządy Osieka Jasielskiego i Brzysk opracowały projekty symboliki gmin: herbu, flagi, baneru oraz pieczęci urzędowych. Szeroko konsultowane z mieszkańcami dokumentacje zawierające wzory graficzne oraz ich historyczne uzasadnienie trafiły już do Komisji Heraldycznej w Warszawie. Tylko jej pozytywna opinia jest koniecznym warunkiem do przyjęcia przez rady gminy w formie stosownych uchwał zaproponowanych symboli.

Osiek Jasielski i Brzyska to ostatnie gminy w powiecie jasielskim pozostające bez własnych symboli utożsamiających jednostki samorządu terytorialnego ze współczesnym podziałem administracyjnym naszego kraju.

Dlatego też oba samorządy zleciły opracowanie graficzne herbów oraz trzech innych symboli, które w przyszłości mają identyfikować daną gminę w sposób jednoznaczny. Zarówno jedna, jak i druga gmina powierzyły to zadanie jednemu heraldykowi – Dawidowi Naprawcy.

– Bardzo dobrze się nam z nim współpracowało. – podkreśla Mariusz Pykosz, wójt gminy Osiek Jasielski. – Były różnego rodzaju poprawki, gdyż Rada Gminy też miała swoje uwagi. Cieszymy się, że doszło do tego, iż projekt jest stworzony i przesłany do Komisji Heraldycznej. Mamy ogromną nadzieję, że ten projekt zostanie pozytywnie zaakceptowany, bo już innego herbu dla gminy Osiek Jasielski chyba wszyscy nie widzą.

Przygotowania do nadania herbu trwają już od kilku miesięcy. Najpierw trzeba było sięgnąć do źródeł historycznych po to, aby w jak najwierniejszy sposób stworzyć zaprojektowany przez heraldyka obecny wzór symbolu gminy.

– Muszę zaznaczyć, że kiedyś miasteczko Osiek posiadało herb. Oczywiście było bardzo trudno dotrzeć do dokumentów, które by jednoznacznie stwierdziły jak ten herb wyglądał i co w nim było zamieszczone. Jednakże jest dużo dokumentacji, która niejednoznacznie wskazuje, ale jednak projektant, który tworzył ten herb, posługiwał się właśnie tymi danymi i stworzył projekt. – mówi wójt.

Co przedstawia projekt herbu gminy Osiek Jasielski? – Można by mówić bardzo długo na temat stworzenia projektu herbu. Symbolika, którą on zawiera, jest bardzo szeroka. Dawny herb Osieka zawierał drzewo dębu z konarami bez liści. Po prawej stronie tego herbu umieszczona została literka „K”, która odzwierciedla drzwi wawelskie w Krakowie i nad literką korona królewska. A po lewej stronie został dodany krzyż ze złocistymi promieniami, który też nawiązuje do tego, iż na terenie gminy Osiek Jasielski były bardzo duże korzenie chrześcijańskie. Każdy kolor ma swoje znaczenie. Zostało to dobrane przez projektanta również w odniesieniu do historii, jaka jest napisana o gminie Osiek Jasielski. – wyjaśnia Mariusz Pykosz.

Do wzoru herbu i jego kolorystyki mają ściśle nawiązywać także pozostałe symbole, czyli flaga i baner gminy oraz pieczęcie urzędowe: gminy, wójta gminy, rady gminy oraz przewodniczącego rady gminy z herbem pośrodku i majuskulnym napisem w otoku.

– Myślę, że tak jak dla większości samorządów herb stanowi ogromną symbolikę. Gdybyśmy wrócili do historii Osieka Jasielskiego to naprawdę można byłoby pisać książki. Bardzo ciekawa historia przenikała przez teren gminy Osiek Jasielski od początku powstania miasteczka, aż praktycznie po czasy dzisiejsze. Wiemy, że prawa miejskie Osiek powtórnie stracił w okresie międzywojennym. Myślę, że nadanie herbu, stworzenie flagi, baneru czy pieczęci, które będą przybijane na pismach urzędowych przyniesie dużą promocję zarówno gminie Osiek Jasielski, jak i samej miejscowości Osiek Jasielski. – zaznacza Mariusz Pykosz.

Wszystko będzie zależało jednak od opinii Komisji Heraldycznej w Warszawie, do której trafiła już pełna dokumentacja. – To ich decyzją ten herb zostanie nadany gminie Osiek Jasielski. Procedura jest też taka, iż jeżeli po zaopiniowaniu przez komisję pozytywnie tego herbu, Rada Gminy podejmuje uchwałę końcową o nadaniu herbu. Po ostatniej sesji Rady Gminy, gdzie było szereg konsultacji, radni zapoznawali się z propozycją herbu, pieczęci, flagi i baneru. Zatwierdzili wstępny projekt i zostało to wysłane do Komisji Heraldycznej w Warszawie celem akceptacji. Mam nadzieję, że rok 2013 będzie tym rokiem, gdzie gmina Osiek Jasielski będzie miała już nadany herb. – powiedział Pykosz.

Samorządowiec nie wyklucza, że nadanie herbu gminie może być wstępem do starania się o ponowne odzyskanie praw miejskich przez Osiek Jasielski. – Można różnie patrzeć na przywrócenie praw miejskich Osiekowi. Są i zwolennicy, i przeciwnicy tego. Myślę, że mieszkańcy z wójtem na czele nie są aż tak zachłanni i rządni tego, aby na siłę coś robić. Wszystkie takie decyzje są ustalane z mieszkańcami i to oni głównie decydują o tym, co dzieje się w Osieku i tak samo co dzieje się w gminie. – tłumaczy.

Herb gminy Osiek Jasielski – graficznie przedstawia późnogotycką tarczę typu hiszpańskiego. Na niebieskim polu zawarto trzy elementy: w jej środkowej części znajduje się złote drzewo z obciętymi konarami, a po bokach: srebrną majuskulę „K” ze zdobiącą ją koroną – symbolizującą monogram króla Kazimierza Wielkiego, który nadał Osiekowi prawa miejskie oraz srebrny krzyż – odwołanie do kilkusetletnich, silnych tradycji chrześcijańskich na terenie gminy. Kolorystyka tarczy ma odzwierciedlać praworządność i patriotyzm mieszkańców Osieka i okolicznych miejscowości. Złoto – sprawiedliwość oraz łagodność, a srebro – czystość i uczciwość.

Nic dla mieszkańców bez ich opinii

Zanim projekt herbu gminy Brzyska trafił do Komisji Heraldycznej w Warszawie, był szeroko konsultowany z miejscową społecznością. – Projekt herbu, pieczęci, flagi i baneru był na korytarzu w Urzędzie Gminy. Każdy z mieszkańców odwiedzających urząd mógł się zapoznać z historią, opisem tego herbu, co znaczą poszczególne barwy i symbole. Ponadto prezentacja została dokonana na Dniach Liwocza w lipcu tego roku, gdzie również projekt tego herbu był publicznie okazany. Po konsultacjach uznaliśmy, że z wielu innych propozycji jest to najlepszy symbol, z którym chcielibyśmy się utożsamiać, który też na pewno ułatwiłby identyfikację naszej gminy. – mówi Rafał Papciak, wójt gminy Brzyska.

Tutejszy samorząd postawił na połączenie tradycji historycznych ze współczesnymi elementami.

– Chcieliśmy pogodzić tradycje republikańskie z tradycjami arystokratycznymi. Sam jestem republikaninem, dlatego generalnie nie chciałem, aby projekt herbu zawierał zbyt dużo arystokratycznych znaków. Postawiliśmy na prostotę, a także na symbolikę, z którą wszyscy mieszkańcy gminy się utożsamiają. Projekt herbu przedstawia widomy znak na terenie naszej gminy: jest to symbol Karpat, a konkretnie wchodzącej w skład Karpat góry Liwocz. U podnóża tego krzyża w dolnej części tarczy są klucze, które nawiązują do historii naszej gminy. Miejscowość Brzyska praktycznie do XVIII wieku była własnością opata tynieckiego, czyli zakonu Benedyktynów w Tyńcu, stąd właśnie te klucze Piotrowe. Miecz symbolizuje część herbu Ostoja, czyli jednego z herbów, którym posługiwały się rodziny szlacheckie będące właścicielami Brzysk. Ponadto u dołu tarczy, jak już wcześniej wspomniałem, jest symbol Karpat. Można to zauważyć także na godle Słowacji. W czerwonym polu biały krzyż, choć zgodnie z tradycją heraldyczną on powinien być srebrny, natomiast dla celów poligraficznych przyjmuje się ten kolor srebrny za kolor biały. Ważne są też barwy w herbie, które powinny odzwierciedlać zalety charakteru mieszkańców naszej gminy i tak czerwony kolor w heraldyce przyjmowany jest za oznakę hartu ducha, wspaniałomyślność. Charakteryzuje także odwagę, waleczność. Natomiast zielony kolor to oznaka obfitości, radości, miłości. Myślę, że te dwie przeważające barwy w projekcie naszego herbu bardzo dobrze, by nie powiedzieć, że doskonale odzwierciedlają cechy charakteru mieszkańców naszej gminy, którzy zawsze wykazywali się hartem ducha, odwagą. – opowiada wójt.

Analizy źródeł historycznych, na podstawie których powstała wersja graficzna znaku, dokonał – podobnie jak w przypadku gminy Osiek Jasielski – Dawid Naprawca.

– Chcieliśmy się też przy okazji dowiedzieć, jakie herby występowały na terenie naszej gminy wśród rodzin, które władały przez jakiś tam czas poszczególnymi miejscowościami. Generalnie dwoma wiodącymi herbami były: herb Ostoja i herb Pnieje. Przedstawił różne wersje graficzne herbu. Wstępnie z Radą Gminy i mieszkańcami staraliśmy się wyeliminować takie, które nie oddawały należycie naszych warunków społecznych. – powiedział Rafał Papciak.

Herb gminy Brzyska – graficznie przedstawia tarczę późnogotycką typu hiszpańskiego. W polu czerwonym nawiązującym do barw narodowych zawartych w godle państwowym oraz barw powiatu jasielskiego umieszczono srebrny krzyż, stojący na zielonym trójwzgórzu – nawiązanie do dominującej w krajobrazie gminy Góry Liwocz leżącej w paśmie Karpat. U jego podnóża znajduje się srebrny miecz skierowany ku dołowi, ze złotą rękojeścią. Jest on pokrzyżowany dwoma srebrnymi kluczami z grzebieniami do góry. Zieleń zawarta w kolorystyce symbolu ma nawiązywać do zielonych wzgórz otaczających Ziemię Brzyską, a w odniesieniu heraldycznym oznacza również radość, wolność i obfitość.

Jeśli Komisja Heraldyczna przy Ministrze Spraw Wewnętrznych wyda pozytywną opinię to oficjalne przyjęcie symboli nastąpiłoby poprzez stosowną uchwałę podjętą przez miejscową Radę Gminy tuż przed lipcem przyszłego roku. – Chcielibyśmy, powiem nieskromnie, żeby w następnym roku na Dniach Liwocza można było uroczyście podczas sesji Rady Gminy dokonać przyjęcia herbu i barw. Nie ma decyzji od ręki, bo oni też muszą sprawdzić czy projekt herbu zgadza się ze wszystkimi założeniami heraldyki, czy nie obraża jakiś uczuć i tak dalej. Myślę, że takim terminem, którym bym sobie życzył, to żeby to było przed lipcem następnego roku, abyśmy mogli na święcie gminy, jakim są Dni Kultury Ziemi Brzyskiej, byśmy mogli się już pochwalić tymi barwami nadanymi przez Komisję Heraldyczną. Liczymy na to, że uda nam się to. – mówi wójt.

Herb, jak i nawiązujące do niego graficznie i kolorystycznie pozostałe symbole, mają być wykorzystywane w głównej mierze w celach promocji jednostki samorządu terytorialnego.

– Po drugie, a może najważniejsze, chcielibyśmy podkreślić własną tożsamość. – podkreśla Rafał Papciak. – Wszystkie gminy wokół mają herby, mają własne barwy i związane z tym tradycje. To też jest potwierdzeniem samostanowienia idei samorządności. W dawnych czasach, gdy osoba otrzymywała herb, była to nobilitacja dla tej osoby i też podkreślała niezależność. Myślę też, że już najwyższy czas, żebyśmy jako gmina na wszystkich publikacjach przestali występować incognito. W wielu różnych publikacjach, gdzie były wymieniane wszystkie gminy łącznie z ich herbami, przy gminie Brzyska nie było żadnego herbu tylko puste miejsce, które zawsze przykuwało uwagę. Myślę, że ten długi i czasochłonny proces przed Komisją Heraldyczną w końcu zostanie zaakceptowany. Oprócz herbu, który będzie widomym znakiem rozpoznawczym naszej gminy, jest jeszcze kwestia flagi, baneru, a także pieczęci urzędowych.

Komisja Heraldyczna przedstawia opinię w sprawie zgodności złożonego wniosku o nadanie symbolu ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej. Ten z kolei ma trzy miesiące od terminu otrzymania wniosku na przesłanie odpowiedzi do jednostki samorządu terytorialnego. Jeżeli opinia jest pozytywna to Rada Gminy musi podjąć stosowną uchwałę o przyjęciu symbolu.

Damian Palar
d.palar@terazjaslo.pl