Kolejna wojenna nekropolia w Osobnicy doczeka się renowacji

Zapomniany i zdewastowany „zębem czasu” cmentarz pamiętający czasy I wojny światowej położony malowniczo w Osobnicy, tuż przy drodze do Dębowca, może stać się wizytówką miejscowości. Jeszcze w tym roku ruszą prace przy odrestaurowaniu nekropolii. Gotowa jest już specjalistyczna dokumentacja, która pozwoli szczegółowo odwzorować detale tak, jak wyglądały one po zagospodarowaniu terenu w 1915 roku.

Gmina Jasło otrzymała w bieżącym roku dotację celową w wysokości 50 tysięcy złotych. – W 2010 roku składałam wnioski do wojewody podkarpackiego i do Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie. – mówi Anna Posieczek z Referatu Administracyjno-Gospodarczego i Ochrony Środowiska Urzędu Gminy w Jaśle, odpowiedzialna za opiekę nad cmentarzami.

30 tysięcy mają „pochłonąć” prace remontowe na cmentarzu nr 20 w Bierówce i wykonanie nagrobka z II wojny światowej na cmentarzu komunalnym w Warzycach, zaś pozostałe środki zostaną przeznaczone na odtworzenie cmentarza z I wojny światowej w Osobnicy.

Kosztorys prac remontowych na cmentarzu wojennym oznaczonym numerem 17 w Osobnicy opiewa na blisko 100 tysięcy złotych. Ze względu na ograniczone środki budżetowe, jakimi dysponuje gmina oraz przyznaną jej dotację od wojewody podkarpackiego na utrzymanie nekropolii z okresu I wojny światowej prace te będą musiały być rozłożone na kilka najbliższych lat.

– Ten cmentarz jest malutki, około jednego ara powierzchni. W tej chwili znajduje się tu kapliczka i pięć zabytkowych lip. Na ten cmentarz opracowałam w ubiegłym roku, ze środków gminy, dokumentację historyczno – odtworzeniową. – podkreśla Anna Posieczek. – W przyszłości on faktycznie będzie ładny. Jak go odtworzymy tak, jak on ma wyglądać, to na pewno będzie wizytówką. W dodatku będzie podobny z ogrodzeniem i ułożeniem mogił tak, jak cmentarz nr 16 w Osobnicy, również z I wojny światowej.

Gmina Jasło systematycznie remontuje „pamiątki” po wojennej zawierusze. – W zeszłym roku otrzymaliśmy dotację tylko i wyłącznie od wojewody w kwocie 38 tysięcy, bez jednego grosza, bo tak wyszło z faktur. – mówi Anna Posieczek.

– Wykonywaliśmy prace na cmentarzu nr 16 w Osobnicy. Tam wykonano brakujące betonowe stelle w ilości ośmiu sztuk, wyremontowano dwadzieścia dwie zachowane stelle, zamontowano tablice żeliwne, które były rok wcześniej wykonane. Następnie wykonano pięć tablic żeliwnych potrzebnych do zamocowania na cmentarzu nr 12 w Warzycach. Tam jest bardzo ładny cmentarz z siedemnastoma drewnianymi krzyżami małymi i z czterema dużymi. Wyremontowaliśmy również kwaterę nr 25 z I wojny światowej wraz z mogiłą żołnierza Wojska Polskiego z 1939 roku Kazimierza Mazurczaka w miejscowości Trzcinica. – dodaje.

Z budżetu gminy wykonano też szereg mniejszych zakupów niezbędnych do utrzymania porządku na cmentarzach wojennych typu: brakujące narzędzia i części zamienne do kosiarek,

Ze środków budżetowych wykonano również szereg mniejszych przedsięwzięć niezbędnych do utrzymania porządku na cmentarzach wojennych typu: różne prace porządkowe, zakup środków chemicznych i różnych części zamiennych czy wykonanie dokumentacji fotograficznej związanych z remontami.

– Przez okres pięć lat do tyłu dużo prac zrobiliśmy dlatego, że wykonane zostały bardzo trudne rzeczy: odlewy żeliwne krzyży, odlewy żeliwne tablic, bo to są ścisłe prace, które wymagają precyzji. Tam niczego nie można zmienić, tylko wszystko trzeba wykonywać zgodnie z dokumentacją historyczno – odtworzeniową. Jak ma być odlew żeliwny to musi być odlew żeliwny i nie może być blaszana tablica czy inna. To jak na cmentarzu nr 21 w Warzycach, gdzie są drewniane modrzewiowe krzyże. Również robiliśmy tak, jak opracowaliśmy dokumentację historyczno – odtworzeniową. – powiedziała Anna Posieczek.

Zakres prac, które uda się w bieżącym roku wykonać na cmentarzu nr 17 w Osobnicy, będzie regulowała szczegółowo porozumienie pomiędzy gminą Jasło, a wojewodą podkarpackim, który przyznaje dotacje celowe na ochronę miejsc pamięci narodowej.

– To jest początek. Kosztorys był na około plus minus sto tysięcy złotych. To są poważne kwoty i nie zrobimy to w tym roku. – dodaje.

Cmentarz z I wojny światowej nr 17 w Osobnicy został zaprojektowany przez Johanna Jägera. Spoczywają na nim żołnierze polegli w trakcie walk o Osobnicę z wojskami rosyjskimi w dniu 5 maja 1915 roku. Łącznie pochowanych jest 161 żołnierzy, w tym 83 Rosjan, 77 Niemców i 1 Austriak. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków. O tym, że miejsce to nosi w sobie piętno wojny świadczą pozostałe dwa zdewastowane kamienne postumenty, na którym zachowały się fragmenty żeliwnych krzyży z datą „1914”. Dziś przypomina bardziej „dzikie wysypisko” śmieci niż miejsce upamiętniające tragiczne dzieje z kart historii naszej „małej Ojczyzny”.

Damian Palar
d.palar@terazjaslo.pl