W kalejdoskopie quazibiografii

W Dyskusyjnym Klubie Książki Miejskiej Biblioteki Publicznej w Jaśle intensywną dyskusję wywołał J.M. Coetzee, autor swoistej quazibiografii „Lato”.

Główny bohater John Coetzee tworzy własną biografię poprzez relacje kobiet z nim związanych. Kluczem do powieści jest narracja. Noblista podejmuje swoistą grę z czytelnikiem, aby przekazać „prawdę” o sobie jako pisarzu. To podjęcie próby odbrązowienia jego pomnikowej roli w pozorach obiektywizmu. Powieść ma kilka warstw a im głębiej w nie wnikamy, tym czytelnik jest bardziej zaskoczony.

Wg Z. Błażej bohater jest niedojrzały emocjonalnie, podchodzący do kobiet z rutyną. Dla Z. Wojdyły jest postacią niesympatyczną. Na inny aspekt powieści zwróciła uwagę I. Becla: Wciągnęła mnie nowoczesna forma narracji. Coetzee wybrał bardzo inteligentny sposób na przedstawienie swojej biografii.

U. Wójcik nurtują pytania o powód (…) dla którego pisze się książki autobiograficzne albo też używa się autobiograficznych wątków do stworzenia zupełnie niezależnej od nich fikcji? Czy to rodzaj oczyszczającej spowiedzi, wewnętrzna potrzeba, chęć pozostawienia po sobie śladu, pragnienie powiedzenia i odsłonięcia tego, co tajemne, bardziej atrakcyjne, bardziej niesamowite, czy mocniej pożywne…? Ile w „śladzie po sobie” zawiera się naturalnego kształtu, a ile ulega dopasowaniu i ulepszeniu…? Czy te właśnie domniemania kwestionuje „Lato”?. Narrator przyjmuje pozycję asekuranta. Zdaje się mówić „Patrzcie jaki jestem wspaniały, bo potrafię się skrytykować”. Jednak, gdy odrzuci się filtry osób trzecich, portret nabiera zgoła odmiennych barw.

A. Bal stwierdza: Kreacja samego autora powoduje, że wątpimy w jego istnienie. Już imię jednej z kochanek – Julia nawiązuje do dramatu Szekspira. Narrator przechodzi przeobrażenia, mówi językiem kobiet, wchodząc w ich uczucia i emocje. To ironiczna autobiografia. Autor ma dystans do siebie samego, przebierając się w różne kostiumy.

Doskonałe resume powieści stanowi wypowiedź B. Tory: Można by przypuszczać, że osobista projekcja swojej osoby stanowić może pokusę, żeby przedstawić się w świetle nie do końca prawdziwym i wiarygodnym, lecz budzącym sympatię czytelników. Ale John Coetzee posiada klasę godną laureata Nagrody Nobla! Bo oto widzimy z jednej strony wielkiego, uznanego pisarza, poetę (…). Z drugiej strony – to niepraktyczny marzyciel, samotnik, pełen rezerwy do wszystkich, niezaradny życiowo. Łatwo go zranić, może z powodu odrobiny próżności jaką posiada.

Klub Powiększania Wyobraźni Miejskiej Biblioteki Publicznej w Jaśle uczestniczy w projekcie Dyskusyjnych Klubów Książki WiMBP w Rzeszowie pod hasłem „Podkarpackie rozmowy o książkach”. Projekt przygotowany jest przez Instytut Książki i British Council oraz WiMBP w Rzeszowie.

(MBP w Jaśle)