Interaktywny hipertekst

W ramach projektu „Twórcy, Słowa, Obrazy”, gościem Miejskiej Biblioteki Publicznej w Jaśle był dr Piotr Marecki, redaktor naczelny wydawnictwa Ha!Art!

Swój wykład „Związki literatury z nowymi mediami” rozpoczął fragmentem filmu K. Kieślowskiego „Przypadek”, zrobił to celowo, jako egzemplifikację wpływu na literaturę innych nośników kultury. Główny bohater, kreowany przez B. Lindę ma trzy życiowe możliwości, w zależności, którą wybierze, ta będzie warunkować bieg wydarzeń i jego dalsze życie. Film ten zainspirował Michaela Joyce’a, uważanego za ojca hiperfikcji. On to stworzył odbiorcę interaktora, który wybiera ścieżki czytelniczych możliwości.
P. Marecki skupił się na omówieniu dwóch dzieł hipertekstowych. „ARW” S. Czycza i „Końcu świata według Emeryka” R. Nowakowskiego.

„ARW” to scenariusz zamówiony przez A. Wajdę jeszcze w latach 70. Reżyser planował realizację filmu o swoim przyjacielu – malarzu Andrzeju Wróblewskim. Wajda w wielu swoich filmowych projektach odnosi się do postaci Wróblewskiego w warstwach słownych i malarskich. Tekst Czycza okazał się bardzo skomplikowany, a edytorzy mieli nie lada zadanie. Dla samego Czycza stworzenie takiej właśnie formy scenariusza było przedsięwzięciem heroicznym, zważywszy na jego chorobę i mizerny warsztat technologiczny. Kiedy w 1996 r. zmarł, w jego domu odnaleziono jeszcze kilka wersji. Marecki jako nowatorstwo podawał polifoniczność i wielowarstwowość utworu, podkreślając funkcję koloru. Ta interdyscyplinarna partytura, łączy muzykę, malarstwo i film.

Hiperfikcja w rodzimym wydaniu to „Koniec świata według Emeryka”. R. Nowakowskiego. Legenda głosi, że figura Emeryka znajdująca się w Górach Świętokrzyskich zbliża się co roku do szczytu Świętego Krzyża, na odległość ziarnka piasku. Kiedy to się stanie, nastąpi koniec świata. Czytelnik – interaktor, sam nawiguje ścieżkę lektury. Sam też ustala granicę w tekście.

Na pytanie czy z punktu widzenia języka właściwe jest tworzenie nowych terminów do określania znanych czynności, jak chociażby czytanie, P. Marecki odpowiedział, że nowe media narzucają nową terminologię.

Na zakończenie spotkania przedstawił ostatnie liberackie wydawnictwo Ha!Art! „Apte: niedokończona opowieść”.

Projekt jest realizowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Patronat medialny nad projektem objęły: VIA – Katolickie Radio Rzeszów i TV Obiektyw.

(MBP w Jaśle)