Zwyczaje i tradycje jasielskiej wsi w XX wieku (zapowiedź)

Stowarzyszenie Rozwoju Kultury Ludowej Ziemi Jasielskiej w Trzcinicy w ramach zadania „Ocalić od zapomnienia” nakręciło film dokumentalny ukazujący tradycje, zwyczaje i obrzędy ludowe ziemi jasielskiej.

Tradycje chłopskie oraz gwara od dawna przenikały życie mieszkańców wsi i stanowiły urozmaicenie szarych dni, wypełnionych pracą w domu i na roli. Wiele obyczajów staropolskich jest kontynuowanych do dzisiaj. Duża część spośród tradycji ludowych wsi jasielskich została zmieniona, dostosowana do dzisiejszych potrzeb. Lokalne obyczaje stały się źródłem wiedzy o życiu w dawnej Polsce i o zmianach, jakie następowały w ciągu wieków. Tradycje chłopskie przetrwały do teraz, mają ogromny wpływ na lokalną kulturę, stanowią jej nieodłączny element.

Film przedstawia pracę na roli i w gospodarstwie domowym z podziałem na cztery pory roku, wiosna, lato, jesień, zima. Dokument rozpoczyna się od wiosennych zasiewów, pory roku, którą wypełnia praca na roli w ogrodzie i sadzie. Jest to okres radosnego odradzania się natury i świąt Zmartwychwstania Pańskiego. Latem, czas wypełniony jest ciężką pracą na roli, aby ziemia wydała obfite plony. Dokument przedstawia kosiarzy i żniwiarzy przy żniwach. Ukazuje koszenie zboża sierpem i kosą. Film pokazuje jak zboże żęto od świtu do zmroku z przerwą na krótki odpoczynek i posiłek w południe. W święto Matki Bożej Zielnej zakończyły się żniwa i nastąpił czas przygotowania orszaku dożynkowego, który prowadzi najlepszy gospodarz. Jesień, to pora kończenia prac w polu – wykopki, młocka. Długie jesienne wieczory wypełnia wspólna praca kobiet przy tkaniu, przędzeniu, pieczeniu chleba, wyrobie masła i sera, darciu pierza oraz kiszeniu kapusty. Zima – to czas uśpienia przyrody. W tym okresie ustają wszelkie prace w polu, a życie przenosi się do domów. Stary rok zmierza ku końcowi, powoli ustępuje miejsca nowemu. Rozpoczyna się cykl zimowego świętowania, który trwa od adwentu do Wielkanocy. Ludzie oczekują narodzin Chrystusa. Od Wigilii do Trzech Króli po wsiach chodzą kolędnicy przebrani w różne postacie i zwierzęta. Dzień Matki Boskiej Gromnicznej kończy okres Bożego Narodzenia. W kościołach święci się woskowe świece zwane gromnicami, gdyż panuje przekonanie, że chronią one od uderzenia pioruna, pożaru i innych klęsk. Film jest kontynuacją wydawnictwa „Kobiety jasielskiej wsi w XX wieku” i stanowi nieodłączną całość. Współfinansowany jest przez Starostwo Powiatowe w Jaśle i Stowarzyszenie Rozwoju Kultury Ludowej Ziemi Jasielskiej.

W filmie udział wzięli przedstawiciele Stowarzyszenia Rozwoju Kultury Ludowej Ziemi Jasielskiej oraz członkinie Kół Gospodyń Wiejskich z gminy Jasło i Dębowiec: Maria Kozłecka, Danuta Setlak, Maria Gubała, Helena Jarecka, Krystyna Jarosz, Zofia Setlak, Aleksandra Brągiel, Helena Ulaszek, Bogusława Ulaszek, Łucja Hajnosz, Jan Czajka, Tadeusz Janiga, kamera: Edward Setlak, montaż: Roman Cholewiak.

Przyśpiewki ludowe: Helena Ulaszek
W dokumencie wykorzystano fragmenty wierszy: M. Bielamowicz, M. Kurowska, M. Tomasik.
Tekst i projekt okładki: Stanisława Ablewicz, Beata Lubaś, Izabela Tomaszewska.

Na promocję filmu pt. „Zwyczaje i tradycje jasielskiej wsi w XX wieku” zapraszają Stowarzyszenie Rozwoju Kultury Ludowej Ziemi Jasielskiej, Zespół Szkół w Trzcinicy i GBP w Jaśle z/s w Szebniach w dniu 27 października 2010 r. o godzinie 15.00 do ZS w Trzcinicy.

(Stowarzyszenie Rozwoju Kultury Ludowej Ziemi Jasielskiej)